دسته: اموزش مهندسی عمران

ضمانت نامه ها و تعاریف آن تلاش و هزینه اقدام به اجرای یک پروژه ساختمانی، مخاطره زیادی برای کارفرما به دنبال دارد. با وجود تحلیل بازار به طور دقیق و بررسی های امکان پذیری به صورت گسترده، اعتبار یک پروژه اغلب مبتنی بر برآوردهای قابل اعتماد از هزینه های کارهای ساختمانی است. اگر هزینه های واقعی یک پروژه خیلی بیشتر از مقادیر برآورد شده باشند، پروژه شکست می خورد. این یکی از خطرهایی است که کارفرما می خواهد از آن دور باشد، این مخاطره ها، با تقاضای تهیه ی انواع ضمانت نامه از پیمانکار می تواند کم شود.ضمانت نامه، تضمینی است که بنگاهی ( بانکی ) با ارایه ی آن مدعی می شود که پیمانکار تمام موارد قرارداد را رعایت می کند.ضامن ( بانک صادر کننده ضمانت نامه ) متعهد می شود در صورتی که پیمانکار در قرارداد کوتاهی کند و مفاد قرارداد را رعایت نکند، با دریافت نامه از طرف کارفرما، مبلغ ضمانت نامه را بدون مسایل حقوقی و بدون دادگاه در اختیار کارفرما قرار دهد.این توافق در پروژه های عمرانی معمول است و سه طرف دارد. ضمان: ضامن ( بانکی که ضمانت نامه صادر کرده )، شرکت یا بانک ضمانت کننده می باشد که تعهد می کند در صورت قصور مضمون عنه ( پیمانکار) کار را اجرا یا مقدار مشخصی پول را پرداخت کند.مضمون عنه: بدهکار اصلی یا مضنون عنه، طرفی ( پیمانکار کل) است، که اجرای کار را قول داده یا تضمین کرده است.مضنون له : طرفی ( کارفرما، مالک یا صاحبکار) است که قول اجرای کار را توسط پیمانکار به او داده شده است.ضمانت نامه معولأ به سه روش تهیه می شود:مبلغ ضمانت نامه، به صورت نقدی از طرف پیمانکار به حساب کارفرما واریز شده و فیش آن به کارفرما ارایه می شود.به میزان ضمانت نامه، چکی بانکی به نفع کارفرما تهیه شده و در اختیار کارفرما قرار می گیرد.به میزان ضمانت نامه، پیمانکار ضمانت نامه ای از طرف بانک مورد قبول کارفرما (طبق نمونه ای که ضمیمه اسناد مناقصه بوده است) تهیه کرده و در اختیار کارفرما قرار می دهد.بنابراین بانک تعهد می نماید در صورتی که بنا بر تشخیص کارفرما تا میزان مشخصی هر مبلغی را که به هر عنوان و هر کاری طبق تشخیص، مطالبه نماید. به محض دریافت اولین تقاضای کتبی، بدون اینکه نیازی به صورت اظهارنامه یا اقدامی از مجرای قانونی و قضایی یا مقام دیگر داشته باشد و یا نیازی به ثبات قصد و یا تخلف داشته باشد، بلادرنگ در وجه کارفرما بپردازد. این ضمانت نامه، دارای یک مدت مشخص قید شده در ضمانت نامه خواهد بود و بعد از انقضای مدت، در صورت عدم درخواست کارفرما، باطل خواهد شد.چگونگی تهیه ضمانت نامه از بانکبرای تهیه انواع ضمانت نامه از بانک، توسط پیمانکار به دو روش عمل می شود:۱-در صورتیکه پیمانکار اعتبار بانکی نداشته باشد، بنابراین به میزان ضمانت نامه ی شرکت پیمانکار، پول به حساب بانک ریخته و ضمانت نامه دریافت می دارد، امتیاز این ضمانت نامه، برای پیمانکار این است که برای ۹۰ درصد مبلغ واریز شده، توسط بانک، سود تعلق می گیرد. بنابراین به مدتی که ضمانت نامه دست کارفرما می باشد، به ۹۰ درصد مبلغ ضمانت نامه سود تعلق خواهد گرفت.۲-در صورتی که پیمانکار، نزد بانک اعتبار داشته باشد، بنابراین گرفتن اعتبار از طرف پیمانکار، به عواملی بستگی دارد که عبارتند از:۱-۲- گردش مالی شرکت پیمانکار نزد آن بانک۲-۲- پروژه هایی که اجرا نموده است۳-۲- توان مالی پیمانکار۴-۲-ماشین آلات و مستغلات پیمانکار۵-۲- املاکی که در اختیار شرکت پیمانکار بوده و سند آن را میتواند در رهن بانک بگذارد.بنابراین بانک پس از دریافت تقاضای پیمانکار برای گرفتن اعتبار، شروع به کسب اطلاعات از شرکت پیمانکاری نموده و سند املاکی که مربوط به پیمانکار است دریافت می دارد و پس از کارشناسی توسط بانک، اعتبار معینی به مدت یک سال شمسی برای آن شرکت باز می شود.بنابراین شرکت پیمانکاری، در صورت داشتن اعتبار به هنگام گرفتن ضمانت نامه درصد کمتری از کل ضمانت نامه( حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد) را به صورت نقدی به حساب بانک واریز کند و مابقی از محل اعتبارات در نظر گرفته می شود و ضمانت نامه صادر می شود.انواع ضمانت نامه ها ۱-ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایدهضمانت نامه شرکت در مناقصه صادر می شود تا به کارفرما اطمینان بدهد که در صورت برنده شدن پیمانکار شرکت کننده در مناقصه، ضمانت نامه حسن انجام تعهدات و پیش پرداخت مورد نیاز را تهیه خواهد کرد و حاضر به عقد قرارداد خواهد بود و اگر پیمانکار نتواند یا حاضر نشود به این کار (امضاء قرارداد و تهیه ضمانت نامه های لازم ) اقدام کند، ضمانت نامه ی او به نفع کارفرما ضبط شود.ارزش اسمی ضمانت نامه شرکت در مناقصه، معمولأ بین ۵ تا ۲۰ درصد از کل مبلغ اولیه قرارداد و پیمان است. مبلغ ضمانت نامه در شرکت در مناقصه در برخی از مشاغل به صورت سپرده ی نقدی، چک تضمینی یا چک بانکی است. به هر حال کارفرما ضمانت نامه مناقصه را ترجیح می دهد. در صورت عدم امضاء قرارداد، از طرف پیمانکار، اطمینانی نیست که ضمانت نامه برگردد.طبق قانون، کارفرما باید ضمانت نامه را به دلیل خلف وعده پیمانکار در انعقاد قرارداد، ضبط کند. اگر بنا به دلایلی این پروژه دوبار به مناقصه گذاشته شود باید از کار شرکت پیمانکار مقصر، در همان پروژه جلوگیری شود.بعد از گشایش پاکت مناقصه، مشخص شدن پیشنهاد حداقل، از ارائه دهنده آن می خواهند که برای امضاء قرارداد و تکمیل کردن فرم های ضمانت نامه اقدام کند. معمولأ کارفرما در قرارداد مدت زمانی را تعیین می کند تا برنده ی مناقصه مشخص شود و قرارداد را برای اجرا به او بدهد.زمان در نظرگرفته شده برای امضاء اسناد قرارداد و ضمانت نامه ها، با توجه به اندازه و نوع پروژه متفاوت است . اما اکثر کارفرمایان این مدت را برای برگرداندن فرم های لازم طی یک تا ۴ هفته تعیین می کنند که دور معمول ۱۰ تا ۱۵ روز است.ضمانت نامه ی شرکت در مناقصه بعد از امضاء قرارداد کار ساختمانی و تهیه ضمانت نامه های دیگر باطل می شود. کارفرما می تواند ضمانت نامه مناقصه نفرات دوم و سوم پیشنهاد دهنده را تا امضاء قرارداد و تهیه ضمانت نامه های لازم توسط برنده ی مناقصه نگه داری کند.ضمانت نامه ی مناقصه بقیه شرکت کنندگان در مناقصه را بلافاصله بعد از بازکردن پیشنهادها یا طی زمان مشخصی، حدود ۳ الی ۱۵ روز پس از بازکردن، برگردانده می شود.۲- ضمانت نامه انجام تعهداتپیمانکار زمان امضاء پیمان، که برای تضمین انجام تعهدات درج شده در آن ثبت می کند باید ضمانت نامه ای معادل پنج درصد مبلغ اولیه پیمان ( صادره از طرف بانک مورد قبول کارفرما و طبق نمونه ای که ضمیمه اسناد مناقصه است تسلیم کارفرما کند. این ضمانت نامه باید تا زمان تصویب صورت مجلس تحویل موقت موضوع پیمان، معتبر باشد. مادام که تحویل موقت انجام نشده، پیمانکار مکلف است به دستور کارفرما این ضمانت نامه را تمدید کند و اگر طبق دستور کارفرما تا ۱۵ روز قبل از انقضاء مدت اعتبار آن اقدام به تمدید نکند کارفرما حق دارد تا تصویب صورت مجلس تحویل موقت مبلغ آن را از بانک ضامن دریافت کرده و وجه آن را به جای ضمانت نامه به عنوان وثیقه نزد خود نگه دارد. کارفرما ضمانت نامه مزبور را به محض تصویب صورت مجلس تحویل موقت باید آزاد کند.اگر پیمانکار در حین اجرا به تعهدات خود عمل نکند یا از ادامه کار صرفنظر کند، ضمانت نامه ی انجام تعهدات به نفع کارفرما ضبط شده و پیمانکار حق هیچگونه اعتراضی را نخواهد داشت.۳-ضمانت نامه پیش پرداختکارفرما باید برای تقویت بنیه مالی پیمانکار و تکمیل تجهیزات او، جمعأ معادل ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان را، به عنوان پیش پرداخت به شرح زیر به پیمانکار پرداخت کند:الف) معادل ده درصد مبلغ اولیه پیمان، بعد از امضاء و مبادله آنب) معادل پنج درصد مبلغ اول پیمان، پس از تهیه حدود ۶۰ درصد ماشین آلات مورد نیاز اجرای کار و تجهیز کامل کارگاه .ج) معادل پنج درصد مبلغ اولیه پیمان، بعد از آن که پیمانکار طبق صورت وضعیت های ماهانه ( بدون احتساب مصالح پای کار)، معادل بیست درصد مبلغ اولیه پیمان، کار انجام داده باشد.د) معادل پنج درصد مبلغ اولیه پیمان، بعد از آنکه پیمانکار طبق صورت وضعیت های ماهانه ( بدون احتساب مصالح پای کار)، معادل چهل درصد مبلغ اولیه پیمان، کار انجام داده باشد.مبلغ های بالا به ترتیب زیر واریز می شوند:بابت ده درصد موضوع بند الف، از اولین صورت وضعیت به بعد تا میزان دوازده درصد مبلغ ناخالص هر صورت وضعیت کسر خواهد شد. بابت سایر پیش پرداخت ها، طبق تشخیص کارفرما، از مبلغ ناخالص هر صورت وضعیت درصدی کسر خواهد شد. طوری که کلیه ی مبالغ پیش پرداخت، با آخرین صورت وضعیت موقت ( صورت وضعیت ما قبل آخر) مستهلک شود.پیش پرداخت های بالا، در مقابل ضمانت نامه هایی از طرف بانک مورد قبول کارفرما پرداخت می شود. این ضمانت نامه ها، باید تا پایان مدت پیمان، معتبر بوده و به دستور کارفرما قابل تمدید باشند. همچنین ضمانت نامه ها، باید طوری تنظیم شوند که در موقع ضرورت، ضبط و واریز کردن مبالغ آن ها به حساب تعیین شده کارفرما، مقدور باشد.همانطور که اقساط ماهانه پیش پرداخت مربوطه واریز می شود، مبالغ ضمانت نامه ها همزمان تقلیل خواهد یافت. اگر مبلغ اولیه پیمان، با الحاقیه هائی تغییر نماید، مبلغ این الحاقیه ها نیز عینأ مشمول بندهای بالا خواهد بود.۴-ضمانت استرداد کسور وجه الضماناز مبلغ ناخالص صورت وضعیت های پیمانکار، معادل ده درصد به عنوان تضمین حسن اجرای کار کسر شده و در حساب جداگانه ای نزد کارفرما نگه داری می شود. نصف این مبلغ بلافاصله پس از تصویب صورت وضعیت تحویل قطعی و نصف دیگر آن بلافاصله پس از تصویب مجلس تحویل قطعی از طرف کارفرما به پیمانکار پرداخت می شود.اگر پیمانکار به قیمت ها تخفیفی داده باشد، مبالغ ناخالص شامل مبلغ کار بعد از وضع تخفیف است و در صورتی که پیشنهاد اضافه قیمت ها را کرده باشد، مبلغ ناخالص شامل مبلغ کار به همراه اضافه پیشنهاد پیمانکار است.بنا به تقاضای پیمانکار، کارفرما می تواند مبلغ تضمین اجرای کار را در مقابل گرفتن ضمانت نامه از بانک مورد قبول کارفرما، مسترد دارد.۵-ضمانت نامه پیمانکاران جزءپیمانکاران عام، مسئول اجرای کار پیمانکاران جزء هستند، اگر پیمانکار جزء در پرداخت برای تهیه مواد، نیروی کار یا پیمانکاران جزء (رده دوم) کوتاهی کنند، مسئول این کوتاهی پیمانکار عام خواهد بود.تقاضای ارایه ی ضمانت پرداخت و ضمانت انجام کار پیمانکاران جزء از پیمانکار اصلی حمایت می کند.باید توجه داشت که استفاده از ضمانت نامه ی پیمانکار جزء، نباید مانع دقت در انتخاب پیمانکار جزء شود. پیمانکار جزء غیرمتخصص ایجاد مشکل می کند. جبران زیان در اثر توقف، تأخیر گسیختگی در کار مشکل است.در پروژه های ساختمانی بزرگ، لزوم ارائه ضمانت نامه های پرداخت و انجام کار از طرف پیمانکار جزء به پیمانکاران اصلی، به تدریج رایج می شود. در این حال، اگر پیمانکار جزء نتواند آن تعهدی را که پذیرفته انجام دهد، پیمانکار اصلی شخص مسئولی را از نظر مالی به جای او دارد.اگر پیمانکار جزء، نتواند به تأمین کنندگان مواد و کارگرانش هزینه های لازم را پرداخت کند، پیمانکار عام مسئول است، زیرا او باید پروژه را بدون هیچگونه حق حبسی به کارفرما تحویل دهد. از این رو پیمانکار اصلی، باید ضمانت پرداخت از طرف پیمانکار جزء را لازم بداند. مدارک مورد نیاز جهت صدور ضمانتنامه بانکی۱٫اساسنامه شرکت۲٫آگهی تاسیس۳٫آگهی تغییرات ثبتی شرکت طی دو سال قبل۴٫کارت بازرگانی۵٫اسناد مالکیت انبار، دفتر مرکزی و نمایشگاه۶٫صورت های مالی دو سال قبل (ترازنامه و سود و زیان) با مهر و امضای شرکت۷٫تراز آزمایشی منتهی به پایان ماه گذشته با مهر و امضای شرکت۸٫کپی شناسنامه، کپی کارت ملی و مدرک تحصیلی مدیران و سهامداران عمده۹٫تکمیل پرسشنامه ویژه واحدهای بازرگانی

تأخیرات و تعلیق در پیماندر کلیه پیمان ها، پرداخت مطالبات پیمانکار، توسط کارفرما بابت کارکردهای پیمانکار، در مدت ضرب الاجل ( معمولأ بیست روز پس از تحویل صورت وضعیت) توسط کارفرما جزء تعهدات کارفرما است.اگر کارفرما در مدت تعیین شده، به دلیل نداشتن بودجه یا هر عامل دیگر، در پرداخت تمام یا بخشی از مطالبات پیمانکار، در طول پروژه تأخیر نماید، این تأخیر در پرداخت مطالبات پیمانکار موجب تمدید مدت پیمان می شود که این مدت باعث افزایش بار مالی شده و محاسبه آن ها به شرح زیر است.چگونگی محاسبه تمدید مدت پیماناگر در پرداخت هر یک از صورت وضعیت های موقت، بعد از ضرب الاجل تعیین شده تأخیری رخ داده باشد، مدت زمانی که از این بابت به مدت پیمان اضافه شده، از رابطه زیر محاسبه می شود: در این رابطه:L = مدت تمدید عبارت از تعداد روزهایی است که به مدت اولیه پیمان اضافه می شود.p = مبلغ صورت وضعیت است، که عبارتست از مبلغ ناخالص کارکرد صورت وضعیتی که در پرداخت آن تأخیر شده است.t = دوره صورت وضعیت عبارتست از فاصله زمانی تاریخ تسلیم صورت وضعیت مورد محاسبه و صورت وضعیت ماقبل آن به کارفرما بر حسب روز.T = مدت اولیه قرارداد و عبارت از مدتی است که در پیمان به عنوان مدت پیمان ثبت شده است و این مدت به روز تبدیل شده و در رابطه ی بالا اعمال می شود .P = مبلغ اولیه پیمان است و عبارتست از مبلغی که در پیمان به عنوان مبلغ پیمان ثبت شده باشد.θ= مدت تأخیر در پرداخت می باشد و عبارتست از فاصله زمانی بین تاریخ واقعی پرداخت و تاریخ پرداخت طبق پیمان .توضیح: مدت مجاز برای تأخیر پرداخت طبق پیمان در مورد صورت وضعیت موقت طبق فرمول زیر به دست می آید:توجه:T = مدت مجاز برای تاخیر پرداختP = دوره صورت وضعیت ( روز)t = مدت مجاز طبق پیمان برای رسیدگی به صورت وضعیت یکماهه ( روز)چگونگی محاسبه تمدید مدت پیمان تأخیر در پیش پرداخت هاهرگاه در پرداخت پیش پرداخت ها، تأخیر رخ داده باشد، مدت زمانی که از این بابت به مدت قرارداد اضافه می شود به شرح زیر محاسبه می شود. ۱-اگر در پرداخت قسط اول پیش پرداخت، تأخیر پیش آمده باشد، مدت تمدید از رابطه زیر محاسبه می شود.۲- هرگاه در پرداخت اقساط بعدی، تأخیر رخ داده باشد، مدت تمدید از رابطه زیر به دست می آید:توجه:T = مدت تمدیدS = مبلغ کل کارکرد در آخرین صورت وضعیتt = مدت اولیه پیمانi = تفاضل تاریخ آخرین صورت وضعیت و تاریخ دریافت اولین پیش پرداخت به روزs = مبلغ اولیه پیمان‘t= مدت تأخیر پرداخت۳-منظور از آخرین صورت وضعیت، آخرین صورت وضعیت قبل از تسلیم ضمانت نامه است.۴-اگر در پرداخت چند صورت وضعیت و پیش پرداخت، تأخیرهایی رخ داده باشد، مدت تمدید پیمان عبارتست از مجموع مدت های تمدیدی که  برای هر مورد به دست آید.۵-پس از تعیین مدت تمدید، بابت تأخیر در پرداخت ها باید با توجه به مبلغ کل کار طبق صورت وضعیت های قطعی و مبلغ کل پرداخت شده در صورت وضعیت های موقت ( یا ماقبل قطعی پرداخت شده ) مدت تمدید قابل قبول از این بابت را طبق فرمول زیر تعیین کنیم. دستگاه های اجرایی، مکلفند مدت تمدید پیمان ناشی از تأخیر در پرداخت ها را یکبار با روش های متداول خود و یک بار بر مبنای فرمول های فوق ( بخشنامه های ذکر شده) محاسبه نموده و هر کدام را که بار مالی کمتر ایجاد می کند، ملاک عمل قراردهند.تعلیق کار:اگر بنا به علل مختلفی، مانند عدم تحصیل زمین توسط کارفرما، عدم تحویل به موقع مصالح از سوی کارفرما، عدم تحویل به موقع نقشه های اجرایی کار تعطیل شود، دو حالت پیش می آید:مدت تعطیل یا تعلیق کار کمتر از ۳ ماه باشد، کارفرما می تواند در مدت پیمان اجرای کار را به صورت موقت برای حداکثر سه ماه معلق نماید و در این صورت باید مراتب را کتبأ با تعیین تاریخ شروع تعلیق به پیمانکار اطلاع دهد. در مدت تعلیق پیمانکار مکلف است کلیه کارهای انجام شده و مصالح پای کار و تأسیسات کارگاه را بر اساس پیمان به طور شایسته حفاظت و حراست نماید.بابت هزینه های عمومی و همچنین هزینه حفاظت و حراست کارگاه، باید مبلغی به صورت ماهانه در شرایط پیمان قید شده باشد و کارفرما این مبلغ را ماهانه بابت تعلیق، به پیمانکار پرداخت می نماید. معمولأ بررسی تعلیق و مقدار دقیق آن بعد از تحویل موقت، انجام می گیرد. اگر به هر دلیلی در مشخصات خصوصی پیمان مبلغ تعلیق پیش بینی نشده باشد به روش زیر محاسبه می شود:محاسبه مبلغ تعلیق:۱-اگرP = مبلغ اولیه پیمانT = مدت اولیه پیمان به ماه‘p = مبلغ کارکرد پیمانکار تا زمان شروع زمان تعلیقt  = مدت زمان کارکرد پیمانکار تا شروع زمان تعلیق می باشد.مقادیر زیر را محاسبه و هر کدام کمتر باشد آن را انتخاب می کنیم.کوچکترین مقدار دو عدد  :در این جا n مدت زمان تعلیق به ماه است.۲- اگر مبلغ تعلیق محسابه شده پنج درصد بیشتر از ۱۰ میلیون ریال باشد، در این صورت مبلغ تعلیق با چهار درصد محاسبه می شود به شرطی که مبلغ به دست آمده کمتر از ۳۰ میلیون ریال باشد.۳-اگر مبلغ تعلیق محاسبه شده، در فرمول بالا با چهار درصد بیشتر از ۳۰ میلیون ریال باشد، مبلغ تعلیق با سه درصد محاسبه می شود. به شرطی که مبلغ به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیون ریال باشد.۴-اگر مبلغ تعلیق مورد محاسبه شده در فرمول بالا با سه درصد بیشتر از ۵۰ میلیون ریال باشد، باید مقدار اضافی بر ۵۰ میلیون ریال مبلغ تعلیق به تصویب و تأیید شورای عالی فنی سازمان برنامه و بودجه برسد. 

تعدیل در پروژه های عمرانی چیست و نحوه محاسبه آنتعدیل عبارتست از متناسب کردن قیمت های قرارداد در مدت اجرا با شرایط روز است.تعاریف تعدیل : ۱-شاخص شاخص عددی است که متوسط قیمت هر دوره را نسبت به یک دوره معین به نام دوره ی پایه به درصد نشان می دهد. در این صورت شاخص دوره پایه عدد صد می باشد.۲-شاخص کلی شاخص کلی عددی است که متوسط قیمت آحاد بهاء را برای کل اقلام فهرست بهای پایه در هر دوره نسبت به دوره پایه آن ها به درصد نشان می دهد.۳-شاخص رشته ایشاخص رشته ای عددی است که متوسط قیمت آحاد بهاء را برای کل اقلام هر یک از فهرست های بهای پایه در هر دوره نسبت به دوره پایه همان فهرست بها به درصد نشان می دهد.۴-شاخص گروهیشاخص گروهی عددی است که متوسط قیمت آحاد بها را برای کل اقلام هر یک از فصول فهرست بهای پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه همان فصل فهرست بها به درصد نشان می دهد.۵-شاخص دوره سه ماههعبارتست از شاخص های کلی، رشته ای و گروهی هر یک از دوره های سه ماهه منتهی به ماه های خرداد، شهریور، آذر و اسفند هر سال. شاخص های یاد شده توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می شود.۶-شاخص مبنای پیمان۱-۶-شاخص مبنای پیمان، برای پیمان هایی که با استفاده از فهرست های بهای مربوط به پیمان، بر اساس قیمت های آن دوره محاسبه شده است.یکم: شاخص مبنای پیمان : دوره سه ماهه ای است که فهرست بهای مربوط به پیمان بر اساس قیمت های آن دوره محاسبه شده است.دوم:شاخص مبنای پیمان: دوره سه ماهه ای است که پیشنهاد قیمت پیمانکار، طی آن دوره تسلیم شده است. در این نوع پیمان ها در صورتی که ارجاع کار به روش ترک تشریفات مناقصه باشد، شاخص دوره سه ماهه ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار در آن دوره، به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده باشد، شاخص مبنای پیمان خواهد بود.۲-۶-شاخص مبنای پیمان برای پیمان هایی که بدون استفاده از فهرست های پایه منعقد می شوند، شاخص دوره ی سه ماهه ای است که پیشنهاد قیمت پیمانکار ، طی آن دوره تسلیم شده است. در این نوع پیمان ها، در صورتی که ارجاع کار به روش ترک تشریفات مناقصه باشد، شاخص دوره سه ماهه ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار، در آن دوره به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده باشد، شاخص مبنای پیمان خواهد بود.۷-شاخص دوره انجام کارشاخص دوره انجام کار، شاخص کلی، رشته ای یا گروهی دوره سه ماهه ای است که عملیات اجرایی در آن دوره انجام شده است.۸-ضریب تعدیلضریب ضریب تعدیل برابر است با حاصل نسبت شاخص دوره انجام، به شاخص مبنای پیمان منهای عدد یک ، که نتیجه در عدد ۰/۹۵ % ضرب می شود. یعنی :ضریب تعدیل با توجه به نوع شاخص محاسبه می شود و اگر این مدت کارکرد در چند دوره سه ماهه باشد، به همان تعداد ضریب تعدیل وجود خواهد داشت.پس از محاسبه این فاکتورهای تعدیل عبارت خواهد بود :تبصره ۱) شاخص های دیگر که بر اساس این دستورالعمل برای تعدیل کارکردهای مورد نظر تعیین می شود، بر حسب مورد به جای شاخص دوره انجام کار در رابطه ی بالا در نظر گرفته شده و ملاک عمل قرار می گیرد.تبصره ۲) در مورد پیمان هایی که در مدت مقرر در آنها ( با احتساب تغییر مدت ناشی از تغییر مقادیر کار ) به اتمام رسیده و تحویل موقت شوند، عدد ۰/۹۵ رابطه ی بالا برابر عدد یک در نظر گرفته می شود.۹-کارکرد دوره سه ماههکارکرد هر دوره سه ماهه، عبارت از مبلغ کارهای انجام شده طی آن دوره است که شامل عملیات اجرا شده، مصالح پای کار، هزینه ی تجهیز و برچیدن کارگاه می باشد.۱۰-تعیین نوع شاخص تعدیل آحاد بهاالف) پیمان هایی که مبلغ اولیه آنها کمتر از سیصد میلیون ریال است با شاخص رشته ای دوره سه ماهه فهرست بهای واحد پایه مربوط تعدیل می شوند. اگر در این نوع پیمان ها از چند فهرست بهای پایه استفاده شده باشد قیمت های واحد مربوط به هر فهرست بها با شاخص رشته ای همان فهرست بها تعدیل می شود.ب) پیمان هایی که مبلغ اولیه آن ها از ۳۰۰ میلیون ریال و بیشتر است. این پیمان ها با شاخص های گروهی دوره ی سه ماهه ی فهرست بهای واحد پایه مربوط تعدیل می شوند. ج) شاخص های تعدیل هزینه ی تجهیز و برچیدن کارگاه : مبالغ تجهیز و برچیدن کارگاه با شاخص کل تعدیل می شود.تبصره : هزینه تجهیز و برچیدن پیمان هایی که مبلغ اولیه آنها کمتر از سیصد میلیون ریال است، در صورتی که در آنها از یک فهرست بهای واحد استفاده شده باشد با شاخص رشته ای فهرست بهای پایه مربوط تعدیل می شود.د) شاخص تعدیل مصالح پای کار: مبلغ مصالح پای کار مربوط به هریک از فهرست های پایه ( در صورتی که شاخص تعدیل پیمان شاخص رشته ای باشد)، با شاخص رشته ای فهرست بهای مربوط تعدیل می شود و در صورتی که شاخص پیمان شاخص گروهی باشد با شاخص گروهی مربوط به هر یک از اقلام مصالح پای کار طبق جدول مربوط تعدیل می شود.ه) شاخص تعدیل کارکرد، دوران تأخیر مجاز و غیر مجاز عملیات اجرا شده در مدت تأخیر مجاز ( تمدید مدت پیمان) با شاخص های دوره های سه ماهه انجام کار مربوط تعدیل می شود. عملیات اجرا شده، در مدت تأخیر غیر مجاز، با متوسط شاخص های دوره های سه ماهه مربوط به مدت پیمان ( مدت درج شده در پیمان و مدت های تمدید شده) تعدیل می شود.در پایان مدت مقرر در پیمان یا هر تمدید پیمان دستگاه های اجرایی مکلف هستند بنا به تقاضای پیمانکار به تأخیرها رسیدگی نموده و شاخص های تعدیل کارکرد دوره های بعد را با توجه به نوع تأخیرها مشخص کنند. تا انجام این رسیدگی، تعدیل کارکردهای بعد از مدت مقرر در پیمان یا هر تمدید پیمان، طبق مورد با شاخص های دوره سه ماهه مربوط به تاریخ خاتمه مدت درج شده در پیمان یا هر تمدید پیمان، محاسبه و به صورت علی الحساب پرداخت خواهد شد.و) شاخص مبلغ ما به التفاوت بین آخرین صورت وضعیت موقت و صورت وضعیت قطعی: اگر مابه‌التفاوت مبلغ و آخرین صورت وضعیت مربوط به عملیات انجام شده در مدت بین تاریخ شروع پیمان و تاریخ آخرین صورت وضعیت موقت باشد، شاخص تعدیل مبلغ مابه‌التفاوت متوسط شاخص های دوره های سه ماهه مربوط به مدت یاد شده است .۱۱-محاسبه تعدیلقبل از محاسبه تعدیل، باید فاکتورهای زیر محاسبه و مشخص شود:۱-مبلغ صورت وضعیت قبل از صورت وضعیت جدید.۲-تاریخ تهیه صورت وضعیت قبل ( تاریخی که مقادیر صورت وضعیت تا آن تاریخ اجرا شده است)۳-مبلغ صورت وضعیت جدید که محاسبه تعدیل آن مدنظر است.۴-تاریخ صورت وضعیت جدید ( تاریخی که مقادیر صورت وضعیت تا آن تاریخ اجرا شده است).۵-مبلغ مابه التفاوت صورت وضعیت جدید و قبل که باید تعدیل شود.۶-مدت کارکرد: تعداد روزهایی که کارکرد جدید در آن مدت اجرا شده است. اگر در موقع تهیه صورت وضعیت جدید، عملیات اجرایی ادامه داشته باشد در آن صورت مدت کارکرد عبارت است از تاریخ صورت وضعیت جدید منهای تاریخ صورت وضعیت قبلی.۷-نسبت کارکرد: هر سال شمسی را برای محاسبه ی تعدیل به چهار سه ماهه که شامل سه ماهه اول سال ( فروردین، اردیبهشت، خرداد)، سه ماهه دوم سال ( تیر، مرداد، شهریور)، سه ماهه سوم سال ( مهر، آبان، آذر) و سه ماهه چهارم ( دی، بهمن، اسفند) است، تقسیم می کنیم، بعد از آن باید مشخص می کنیم که مدت کارکرد در کدام سه ماهه بوده است. اگر مدت کارکرد کلأ در یک سه ماهه واقع شده باشد در آن صورت نسبت کارکرد صد در صد یعنی یک خواهد بود. در غیر این صورت، باید نسبت های کارکرد در سه ماهه ها مشخص شود که عبارتند از:۱۲-تعدیل قیمت کارهای جدید ( تعدیل معکوس)در صورتی که مطابق ضوابط، قیمت کار جدید با مبانی آن، از فهرست بهای منضم به پیمان یا فهرست بهای واحد پایه ای که قیمت از آن گرفته شده است انتخاب شود شاخص مبنای این نوع کارها، همان شاخص مبنای پیمان خواهد بود و با شاخص گروهی (فصلی) مربوطه تعدیل می­ شوند. شاخص مبنای تعدیل این نوع کارها، شاخص دوره سه‌ماهه‌ای است که بر اساس قیمت­ های آن دوره، قیمت کار جدید تعیین و تصویب‌ شده است.قیمت کارهای جدید در پیمان های منعقده بر اساس قیمت های واحد پایه،که برای آنها قیمت در فهرست منضم به پیمان یا فهرست بهای واحد پایه ای که قیمت پیمان از آن گرفته شده، درج نشده است با شاخص گروهی فصل مربوط تعدیل می شود .شاخص مبنای تعدیل این نوع کارها، شاخص دوره سه ماهه ای است که بر اساس قیمتهای آن دوره ،قیمت کار جدید تعیین و تصویب شده است.برای محاسبه تعدیل در این حالت ابتدا قیمت کار جدید باید به عددِ محاسبه‌ شده در رابطه‌ی زیر تقسیم شود تا به قیمت ­های دوره سه‌ماهه مربوط به دوره مبنای پیمان تبدیل شود، سپس مانند سایر ردیف­ های قیمت منضم به پیمان، تعدیل ­گردد. در اصطلاح به این عمل تعدیل معکوس گفته می­ شود.قیمت کارهای جدید در پیمانهای منعقده بر اساس قیمت های واحد پایه ،که برای آنها قیمت در فهرست منضم به پیمان یا فهرست بهای واحد پایه ای که قیمت پیمان از آن گرفته شده ،درج نشده است با با شاخص گروهی فصل مربوط تعدیل می شود .شاخص مبنای تعدیل این نوع کارها، شاخص دوره سه ماهه ای است که بر اساس قیمتهای آن دوره، قیمت کار جدید تعیین و تصویب شده است.۱۳-تعدیل اقلامی که برای آنها قیمت پایه تهیه نشده است.اقلامی که مانند ستاره دار برای آنها قیمت پایه تهیه نشده است و هنگام تهیه برآورد، قیمت آنها مطابق دستورالعمل مربوط تعیین می گردد، مشابه سایر اقلام و ردیف های فصل مربوط، تعدیل می شوند.تعدیل کارهای خاص یا کارهایی که فهرست بهای واحد پایه برای آنها منتشر نشده است.الف) در کارهایی که فهرست بهای پایه برای آنها منتشر نشده است، اگر استفاده مستقیم از شاخص های فهرست های پایه مناسب باشد،تطبیق فهرست بهای مورد نظر و ردیف های آن با انواع فهرست های پایه و فصل های مربوط به آنها، هنگام تهیه فهرست مقادیر و برآورد کار و قبل از مناقصه گزاری و یا واگذاری کار به روش ترک مناقصه توسط دستگاه اجرایی انجام می شود. نرخ پیمان این نوع کارها مطابق روش این دستورالعمل مورد تعدیل قرار می گیرد.ب) در کارهایی که به علت شرایط خاص، طبیعت و نوع کار، استفاده مستقیم از شاخص های فهرست های پایه و یا روش تعدیل این دستورالعمل مناسب نیست، دستگاه اجرایی باید قبل از مناقصه گزاری و یا واگذاری کار به صورت ترک مناقصه، روش خاص مورد نظر برای تعدیل نرخ های این نوع کارها را طی گزارش توجیهی به سازمان برنامه و بودجه منعکس کنند تا پس از تصویب شورای عالی فنی ملاک عمل قرار گیرد.۱۴-چگونگی محاسبه و پرداخت صورت وضعیت تعدیلالف) برای محاسبه تعدیل هر صورت وضعیت موقت، ابتدا دوره یا دوره های سه ماهه مربوط کارکرد آن تعیین کرده و با استفاده از شاخص دوره یا دوره های یاد شده و شاخص مبنای پیمان، ضریب یا ضرایب تعدیل مربوط محاسبه می شود، سپس مبلغ کارکرد هر دوره در ضریب تعدیل محاسبه شده آن دوره ضرب می شود و مبلغ تعدیل به دست می آید.ب) ضریب تعدیل هر دوره ابتدا با سه رقم اعشار محاسبه می شود.ج) تا اعلام شاخص های دوره انجام کار، تعدیل در هر صورت وضعیت با استفاده از آخرین شاخص ها منتشر شده مربوطه محاسبه و به صورت علل حساب پرداخت می شود و با اعلام شاخص ها دوره انجام کار مطابق این دستورالعمل، محاسبات تعدیل انجام شده و مبالغ آن به صورت قطعی به حساب پیمانکار منظور می شود.د) مبلغ ما به التفاوت تعدیل ناشی از افزایش عدد ۰/۹۵ به عدد یک، برای پیمان هایی که در مدت درج شده در قرارداد با احتساب تغییر مدت ناشی از تغییر مقادیر کار به اتمام رسیده باشند، همزمان با صورت وضعیت قطعی به پیمانکار پرداخت می شوند.

خصوصیات و وظایف سرپرست کارگاهسرپرست کارگاهچگونگی و نوع سرپرستی کارگاه بنا به وسعت کارگاه، متفاوت است. در یک کارگاه کوچک و متوسط فقط یک فرد با صلاحیت فنی مانند مهندس یا تکنسین با تجربه قادر به سرپرستی کارگاه خواهد بود. در صورتی که در یک کارگاه وسیع و بزرگ، سرپرستی کارگاه تقسیم می شود. سرپرستان جزء در واحد امور اجرایی مسئول برنامه ریزی و اجرای عملیات قسمت هایی از کارگاه خواهند بود. این مسئله به خصوص در کارگاه هایی که طرح از قسمت های متعدد و مجزا هم تشکیل شده، مصداق خواهد داشت. در این صورت فرد دیگری مسئولیت کارگاه را برعهده خواهد داشت و به عنوان سرپرست کلی کارگاه نصب می شود و سرپرستان جزء تحت نظر او انجام وظیفه خواهند نمود. در هر صورت سرپرست کارگاه باید دارای خصوصیات و تجارب لازم و کارایی مورد نظر برای انجام وظایفش باشد. بعضی ویژگی های یک سرپرست کارگاه و وظایف او بیان خواهد شد. داشتن این خصوصیات و برشمردن وظایف متعدد دلیل نمی شود که همه ی کارها را خود سرپرست انجام دهد. بلکه همچنان که در نمودار سازمانی مشاهده می شود، او با تقسیم کار بین معاونین و قائم مقام خود، باید فرصت بیشتری برای برای بررسی دقیق تر مسائل و اهم آن ها داشته باشد. خصوصیات یک سرپرست کارگاه۱-آشنایی به اسناد و مدارک پیمان: سرپرست کارگاه باید کلیه ی ضمایم پیمان را مطالعه نموده و بر آنها تسلط داشته باشد و تعهدات متقابل کارفرما و پیمانکار را بشناسد.۲- تسلط به پروژه: کلیه مشخصات پروژه و نقشه ها اعم از مقادیر عملیات، مشخصات فنی عمومی و خصوصی پروژه باید برای سرپرست کارگاه، روشن و واضح بوده و بر آنها تسلط کامل داشته باشد.۳-آشنایی با محیط: سرپرست کارگاه باید با محیط کارگاه و اطراف کارگاه خویش آشنایی کامل داشته و وضعیت منطقه را از نظر آب و هوا و موقعیت جغرافیایی بشناسد. از محل معادن، قرضه ها و امکانات، محل تهیه مصالح و لوازم، منابع نیروی انسانی، ماشین آلات و تجهیزات، نرخ ها و دستمزدها با اطلاع بوده و یا در اسرع وقت کسب اطلاعات نماید. او باید درباره ی راه های دسترسی به کارگاه، منطقه و کیفیت عبور و مرور در آن ها اطلاع به دست آورده و کلیه امکانات موجود در محل و آنهایی را که باید از خارج از محل تأمین نمود بشناسد.۴-داشتن تجربه و معلومات کافی و برخورداری از بینش علمی عملی قوی در رشته ای که در آن مسئولیت دارد.۵-آشنایی کامل، به تشکیلات کارفرما و دستگاه نظارت و سایر دستگاه های موثر در اجرای عملیات و شناخت طرز تفکر و انتظارات و توقعات آنان.۶-آشنایی با مقررات و قوانین به خصوص قوانین کار و بیمه های اجتماعی و مسائل ایمنی.۷-برخورداری از روحیه نکته سنجی توجه به راندمان کار واحدها و افاد تحت نظر، شناخت مسئولیت ها و توقع آنها در حدود اختیارات تفویض شده و اعمال تشویق و تنبیه در موارد لازم در حد ضرورت با اتحاد سیستم های موثر.۸-توجه به منافع پیمانکار در کنار منافع دستگاه اجرایی و عوامل انسانی شاغل در کارگاه.۹-قدرت تفکر و تصمیم گیری به هنگام بروز معضلات و برخورد صحیح با اشکالات.وظایف مهم سرپرست کارگاهبه طور معمول شرح وظایف حدود اختیارات و مسئولیت های رئیس کارگاه، به صورت مدون و بطور رسمی، از جانب مدیرعامل شرکت پیمانکار یا معاونین او به وی ابلاغ می شود. بطور کلی نمونه ای از شرح وظایف بصورت زیر بیان شده است. ممکن است بنا به دلایلی تغییراتی در افزایش یا کاهش وظایف حاصل شود:۱-تسلط بر مشخصات کار و اسناد پیمان :آنچه از ویژگی های سرپرست کارگاه است، تسلط بر کلیه مشخصات و جزییات فنی کار و نقشه ها و مقررات حاکم بر پیمان می باشد.۲-طرح ریزیسرپرست کارگاه موظف به طرح ریزی و تفکیک کل طرح به اجزاء قابل اجراست، او باید کلیه ی فعالیت ها و حجم عملیات، مصالح، ماشین آلات ، عوامل انسانی و هزینه های مورد نیاز را مشخص کند.۳-برنامه ریزیسرپرست کارگاه موظف به انتخاب بهترین روش اجرا برای انجام عملیات، تعیین تقدم و تأخر و مشخص کردن مدت انجام هر یک از عملیات می باشد.۴-برنامه زمان بندیسرپرست کارگاه موظف به مطالعه زمان بندی ضمیمه اسناد پیمان و اصلاح آن است که طبق برنامه ریزی خویش باشد و برنامه ی زمابندی دقیقی که مورد تأیید دستگاه نظارت باشد تدوین کند.توضیح: به طور معمول، برنامه زمانبندی ضمیمه پیشنهاد به صورت کلی بوده و چندان به جزییات نمی پردازد. بنابراین سرپرست کارگاه هنگام اجرای عملیات نیاز به واضح نمودن مسایل دارد. از روی برنامه زمان بندی دقیق است که حجم عملیات، مقدار مصالح، عوامل انسانی، ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز برای او روشن می شود. هنگامی که سرپرست کارگاه، برنامه زمان بندی دقیق تری که تهیه به تأیید دستگاه نظارت و کارفرما برسد می تواند عملیات را مطابق آن اجرا نماید. با توجه به برنامه زمانبندی در هر مقطع زمانی پیشرفت کار با برنامه قابل مقایسه بوده و دستگاه نظارت بر همین مبنا پیشرفت عملیات را کنترل می کند.۵-سازماندهی تشکیلات کارگاهسرپرست کارگاه موظف است عوامل انسانی کارگاه را، تحت سازماندهی منظم که نمودار آن را تهیه خواهد نمود، به خدمت گرفته و با هماهنگی و تقسیم کار به اجرای عملیات بپردازد.۶-تجهیز کارگاهسرپرست کارگاه موظف است در ابتدای برنامه ریزی خویش، تجهیز کارگاه را منظور کرده و در فرصت مقرر در پیمان و در حدود تعیین شده به تجهیز کامل کارگاه پرداخته و این امر را به تأیید دستگاه نظارت برساند.توضیح: به طور معمول باید فرصتی حدود یک ماه و گاهی کمتر یا بیشتر به تجهیز کارگاه اختصاص پیدا کند. حدود تجهیز کارگاه باید در اسناد پیمان مشخص شده باشد و سرپرست کارگاه در همان حد، کارگاه را تجهیز کند. ولی بعضی مواقع حدود تجهیز کارگاه را در اسناد پیمان مشخص نمی کنند. در این صورت لازم است کارگاه در حدی که دستگاه نظارت تعیین می کند، تجهیز شود.۷-برآورد مقادیرسرپرست کارگاه موظف به برآورد مقادیر مصالح، ماشین آلات، عوامل انسانی مورد نیاز و تنظیم برنامه زمانی مقادیر خریدها در مقاطع زمانی مختلف می باشد.۸-ظرفیت و نوع ماشین آلات  سرپرست کارگاه موظف است تعداد، نوع، ظرفیت و محل استقرار انواع ماشین آلات ثابت و دستگاه ها را از قبیل مرکز بتن، سنگ شکن و کارخانه ی آسفالت تعیین کند.۹-پیمانکاران جزءانتخاب پیمانکاران جزء برای اجرای قسمت هایی که سرپرست کارگاه درست تشخیص دهد و تعیین صلاحیت آنان به سرپرست کارگاه واگذار می شود.

دسته بندی شرکت ها و زمینه فعالیت و وظایف آنهاشرکت های پیمانکاریبه شرکت هایی گفته می شود که عهده دار اجرای کار از طرف سازمان، شخص یا منبعی با قیمت های معینی می شود و اجرای عملیات آن را بر عهده می گیرد. این شرکت ها می توانند با مالکیت یک یا چند نفر باشد، که به یکی از صورت های تشکیل شرکت، مانند شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و یا شرکت تعاونی به وجود می آید.به هر ترتیب، پس از تشکیل شرکت، یک نفر از سهامداران به عنوان مدیرعامل شرکت انتخاب می شود و کلیه ی وظایف اداره ی امور شرکت و مدیریت اجرای پروژه را بر عهده می گیرد، با توجه به وظایفی که برای مدیر عامل شرکت وجود دارد لازم است که از امور تجارت، حقوق مالی، روابط کارگری و امور مهندسی و تولیدی و خلاصه مدیریت اطلاع کافی داشته باشد و قادر باشد در شرایط مختلف، روش های مناسبی برای اجرا و پیشبرد کارها، اجتناب نماید و در کارهای برآورد، برنامه ریزی ها، خرید، تدارکات، سازماندهی و کنترل کارها، آگاهی کامل داشته باشد.دسته بندی کارها و رشته های عملیات پیمانکار کلیه ی عملیات ساختمانی، تأسیساتی، تجهیزاتی بر حسب نوع و طبیعت کار به شرح زیر تقسیم می شوند:الف) رشته کارهای عمومی در راهسازی زیربنایی شهری (سیویل)شامل: زیرسازی و روسازی راه و خیابان، زیرسازی راه آهن، زیرسازی باند و محوطه فرودگاه، ابنیه فنی کار راه سازی، بند و سیل برگردان، تسطیح اراضی و کارهای مشابه، کانال، نهر، آبرسانی و زهکشی، شمع کوبی، دیوار ساحلی در حدود عملیات متعارف راهسازی و محوطه سازی بنادر.ب) رشته تأسیسات شهریشامل: آب یا گاز شهری، شبکه لوله کشی فاضلاب شهری، احداث تأسیسات آبگیری و تصفیه ی آب یا فاضلاب شهری ( همراه با عملیات ساختمانی مربوط)، ایستگاه های پمپاژ و کارهای مشابهج) رشته ابنیهشامل ساختمان مسکونی، اداری،ورزشی، آموزشی، بهداشتی، عمومی، انبارهایی با دهانه کوپک و متوسط، محوطه سازی های مربوطه و کارهای مشابه می باشد .د) رشته ابنیه سنگین فلزیشامل انبارهای دهانه ی بزرگ، آشیانه های فلزی و مخازن، اسکات های فلزی و پی های فلزی و کارهای مشابه می باشد.ه) رشته ابنیه سنگین بتنیشامل ساختمان بتنی با شیوه ی اجرای پیش ساخته و صنعتی درجا، اسکلت های بتنی بزرگ، پی های بتنی با دهانه های بزرگ و با شیوه اجرای پیش ساخته و یا درجا، منابع آب، سیلوها و سایر کارهای مشابه می باشد.و) رشته تأسیسات ابنیهشامل تأسیسات گرم کننده و سردکننده ابنیه، تأسیسات آب و فاضلاب و گاز و ابنیه و سرویس نگهداری این قبیل تأسیسات می باشد.ز) رشته برق ابنیهشامل تأسیسات برق ساختمان و محوطه سیستم تلفن ساختمان و سرویس و نگهداری این تأسیسات است.ح) رشته تجهیزات ابنیهشامل تجهیزات آشپزخانه، رختشوی خانه، سردخانه، تجهیزات بیمارستان، آزمایشگاه، رستوران، سلف سرویس و نگهداری این تجهیزات می باشد.ط)رشته تجهیزات آسانسورشامل کارهای مربوط به آسانسور، بالابرها، پله برقی، نقاله ها و سرویس و نگه داری آنها .ی) رشته های اختصاصیشامل کارهای تخصصی، تجهیزات کارخانه و سایر عملیات اختصاصی فرودگاه ها، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، حفاری، سد سازی، انتقال نیرو شبکه های فشار قوی و موارد مشابهی که پیش خواهد آمد.پیمانکاران باید متناسب با اجرای کارهای رشته های مربوط انتخاب شوند.انواع موسسات پیمانکاری موسسات پیمانکاری به شش دسته تقسیم می شوند:۱-موسسات متعلق به فرددر این گونه موسسات، در واقع کلیه سرمایه موسسه به یک فرد وابسته است. رشد، توسعه و ظرفیت چنین موسساتی، محدود به تحرک مالی بوده و از نظر مقررات مالیاتی درآمد این گونه موسسات مشمول مالیات بر درآمد فرد می شود. این موسسات به طور معمول به ثبت نمی رسند، مگر اینکه فرد دیگری را به عنوان شریک انتخاب کنند.۲-شرکت های پیمانکاری ساختمانی_ تأسیساتی داخلی در بخش خصوصیاینگونه شرکت ها، دارای شخصیت حقوقی بوده و در برابر مقررات به یکی از صورت های زیر به ثبت می رسند و دارای رسمیت می باشند. چگونگی تشکیل اینگونه شرکت ها عبارتست از:شرکت های سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی، شرکت تعاونی.ثبت کلیه ی این شرکت ها، مطابق مقررات بر مبنای اساسنامه ی خاص که در آن موضوع و محل قانونی و سایر مشخصات شرکت ذکر شده است، الزامی بوده و هریک تابع مقررات و ویژگی های خاص خود است.صلاحیت فنی این شرکت ها برای اجرای طرح ها، از طریق تجارب فنی شرکت، تحصیلات شرکا، مستخدمین و امکانتات شرکت بررسی می شود.الف) شرکت سهامیطبق قانون تجارت، شرکت سهامی شرکتی است که برای امور تجاری تشکیل شده و سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است. ماهیت اینگونه شرکت ها، از شخصیت صاحبان سهام مجزا است و معمولأ سهام قابل انتقال هستند.شرکت های سهامی دو نوع هستند: شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص.از مشخصات شرکت های سهامی خاص، این است که سرمایه آنها در هنگام تأسیس توسط موسسین، تأمین شده و حداقل سرمایه آن، توسط مقررات تعیین می شود.اما در شرکت های سهامی عام، موسسین می توانند قسمتی از سرمایه را، از طریق فروش سهام به عموم تأمین کنند.ب) شرکت با مسئولیت محدودشرکتی است که بین دو یا چند نفر، برای انجام امور تجاری تشکیل می شود و هر یک از شرکاء بدون اینکه سرمایه به سهام یا قطعاتی تقسیم شده باشد فقط تا میزان سرمایه خود شرکت، مسئول تعهدات خواهد بود. معمولأ در اینگونه شرکت ها، نیازی به واریز سرمایه به حساب خاص نیست و کافی است سرمایه توسط شرکا تعهد شود.ج) شرکت تضامنیشرکتی است که تحت اسم مخصوص برای امور تجاری بین دو یا چند نفر به وجود می آید. ولی مسئولیت شرکاء و تعهد آنها، محدود به اسم الشراکه آنان نیست بلکه هریک از شرکا در قبال کلیه تعهدات به طور کامل مسئول است و اگر دارایی شرکت برای تأمین قروض کافی نباشد، هریک از شرکاء مسئول پرداخت کلیه قروض است و هر قراری خلاف مطالب فوق بین شرکا در مقابل شخص ثالث بی اعتبار است.د) شرکت مختلط غیر سهامیشرکتی است با اسم مخصوص با انتشار سهام برای امور تجاری بین یک یا چند ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود تشکیل می شود.و) شرکت نسبیشرکتی است که با اسم مخصوص برای امور تجاری بین دو یا چند نفر تشکیل شده و هریک از شرکاء به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشته اند مسئولیت دارند.ز) شرکت تعاونیشرکتی است که معمولأ با سرمایه گذاری افرادی که مایل هستند با یکدیگر همکاری نمایند، تشکیل می شود و سهامداران باید خود به صورت تمام وقت در شرکت شاغل باشند.۳-گروه ( کنسرسیوم) شرکت های پیمانکاری داخلی متشکل از چند شرکت ایرانیگاهی اجرای یک طرح بزرگ به دلایل متعدد، بیش از توان یک شرکت است. بنابراین برای اجرای اینگونه طرح ها چند شرکت با تخصص های مختلف طبق موافقت نامه های خاص با هم همکاری می کنند.منظور از کنسرسیوم یا گروه شرکت های پیمانکاری، آن است که از مشارکت چند شرکت پیمانکار برای اجرای عملیات به طرح های بزرگ به وجود آمده و شرکت های تشکیل دهنده ی آن در عین حال به طور مستقل شخصیت حقوقی خود را حفظ نمایند. گروه شرکت های پیمانکاری در موافقت نامه ی تشکیل کنسرسیوم و نیز قرارداد فی ما بین خود و دستگاه های اجرایی، موضوع، حدود مسئولیت ها، اختیارات گروه و شرکت های تشکیل دهنده ی گروه را روشن می نماید.دستگاه های اجرایی، در صورتی از گروه شرکت های پیمانکاری استفاده می کنند که به تشخیص دستگاه اجرایی و تأیید وزارت برنامه و بودجه برای اجرای یک طرح عمرانی ( که از نظر کلی قابل تفکیک نیست)، همراهی چند شرکت پیمانکاری با تخصص های مختلف مورد نیاز باشد.۴-شرکت های پیمانکاری ساختمانی یا تأسیساتی دولتیاین شرکت ها، در بخش دولتی و وزارتخانه های مختلف یا نهادها، به صورت یک واحد مستقل طبق قانون تأسیس شده و یا از شرکت هایی هستند که به موجب احکام صادره از دادگاه ها، مالکیت آنها در اختیار دولت قرارگرفته باشد که قادر به انجام وظایف و مسئولیت هایی در بخش دولتی هستند که شرکت های پیمانکاری بخش خصوصی انجام می دهند. مثل شرکت های وابسته به بنیاد مستضعفان، بنیاد شهید و غیره.از ویژگی های این موسسات، غیر انتفاعی بودن و ذی نفع نبودن مدیران و مستخدمین به صورت ویژه، در درآمدهای اینگونه موسسات می باشد. در مواردی، آثار مثبت و در مواردی نیز آثار منفی آن مشهود است.۵-شرکت های پیمانکاری ساختمانی _ تأسیساتی خارجیدر موارد استثنایی که تعداد کمی از شرکت های داخلی، برای شرکت در مناقصات واجد شرایط باشند و  یا اینکه شرکت های داخلی فاق تخصص لازم باشند، با تشخیص دستگاه اجرایی و تأیید وزارت برنامه و بودجه ( یا مسئولین) از شرکت های خارجی استفاده می شود. این شرکت ها باید در کشور خود به ثبت رسیده و توسط سفارتخانه های ما تأیید شوند و قبل از عقد قرارداد شعبه خود را در ایران به ثبت برسانند.۶-کنسرسیوم شرکت های خارجیاین کنسرسیوم مشابه گروه شرکت های پیمانکاری ایران، از چند شرکت خارجی با تخصص های مختلف، تشکیل می شود. این شرکت ها ممکن است همگی از یک یا چند ملیت باشند. غالبأ اینگونه شرکت ها در مملکت ما سابقه ی خوبی ندارند.وظایف شرکت های پیمانکاریدر مجموع وظایف کلی پیمانکار را می توان به شرح ذیل خلاصه کرد:۱-بررسی و آنالیز کامل پیشنهاد قیمت، قبل از شرکت در مناقصه با در نظر گرفتن سود متناسب با سرمایه و پیش بینی لازم در مورد هرگونه مخاطره .۲-داشتن اطلاعات کافی از روش ها، مصالح، وسایل ساختمانی، تجهیزات و ماشین آلات .۳-برآورد دقیق بر اساس نقشه های موجود، فهارس بهاء و سوابق.۴-نظارت دقیق به کارها و عملیات اجرایی و به وجود آوردن کارآیی و راندمان زیاد با داشتن کار شایسته.۵-کنترل و نظارت دقیق بر مخارج خرید، حسابداری و امور مالی.۶-دارا بودن سیستمی برای ارایه گزارش هزینه های حقیقی و پیشرفت پروژه و مقایسه آن با آنچه که قبلا برآورد شده است.۷- دارا بودن سیستم مناسب انبارداری، نگه داری ابزار و وسائل و ماشین آلات. ۸-دارا بودن روابط خوب با کارگران، فروشندگان و سایر مقاطعه کاران وحسن رفتار.۹-در نظر گرفتن تناسب حجم کار با توجه به تشکیلات شرکت.۱۰-مدیریت و نظارت صحیح بر رعایت کلیه موارد یاد شده.۱۱-در اختیار داشتن تشکیلات مدیریت و نظارت صحیح که عملکرد مناسبی داشته باشد. مسئولیت های مختلف، باید به گروه های مختلف سپرده شود و بخش هایی که کلیه آنها زیر نظر مدیریت شرکت باشد به وجود آورد.بهترین این بخش ها عبارتند از :بخش مهندسی، بخش برآورد، بخش مهندسی کارگاه، بخش خرید و تدارکات، بخش امور مالی، بخش منشی گری و امور بایگانی، بخش روابط صنعتی، بخش حفاظت و ایمنی.

انواع پیمان ها و روش های عقد قراردادبیشتر پروژه های ساختمانی، حاصل مشارکت کارفرما (مالک،صاحب کار)، مشاور و سازندگان ( پیمانکار) است. زمانی که، تصمیم به ساختن پروژه ای گرفته شد، ضروری است که از خدمات طراح استفاده شود.طرح که نزدیک به اهداف پروژه مورد نظر است راهنمای مستند سازنده که اجرا کننده پروژه است خواهد بود. روابط و ترتیبات قراردادی بین این افراد، بنا به ماهیت و اندازه پروژه تغییر می کند. در مواردی یکی از این افراد ممکن است دو و یا حتی هر سه نقش را ایفا کند. این نقش ها را بایدبه درستی فهمید و به دقت ارزیابی کرد، تا بتوان روابط قراردادی را، که منجر به کارآمدترین شیوه تحویل پروژه می شوند، تعیین کرد.اصولأ روش های مختلفی، برای عقد قرارداد ( پیمان )، در صنعت عمران وجود دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از :۱-پیمان های با تعیین پیمانکار عمومی برای طرح های عمرانی روش های پیمانکاری عمومی عبارت از بستن قررداد ( پیمان) ، بین مالک و یک پیمانکار عمومی است. معمولأ در این روش، پیمانکار از راه مناقصه، انتخاب شده و اجرای پروژه به او واگذار می شود. در این روش، با آگهی عمومی یا ارسال دعوتنامه به شرکت ها، مشخصات پروژه ی مورد نظر و تاریخ برگزاری مناقصه برای فراخوان تمام افراد نفع بر شروع می شود. پس از برگزاری مناقصه و تعیین برنده مناقصه، قرارداد با برنده مناقصه، منعقد می شود. معمولأ در طرح های عمرانی، قرارداد بر اساس قیمت های پایه ی فهارس بها و بخشنامه ها و مصوبات سازمان برنامه و بودجه کشور منعقد می شود.در بعضی از طرح های بزرگ، پیمانکاران جداگانه ای برای قسمت های مختلف (مثلأ پیمانکار ساختمانی و پیمانکار تأسیساتی ) انتخاب شده و قراردادهای مستقل با آنها انعقاد می شود. یعنی برای هر قسمت پیمانکار تخصصی آن قسمت انتخاب می شود.۲- پیمان های امانیدر روش امانی ساز، هیچ قراردادی با پیمانکار خارجی منعقد نمی شود و خود کارفرما، مسئولیت اجرای پروژه را به عهده می گیرد. در این صورت، مواد و مصالح لازم و مورد نیاز پروژه و ماشین آلات را تأمین نموده و مدیریت اجرا را نیز بر عهده می گیرد. در واقع، در این نوع پیمان ها کارفرما و پیمانکار، اشخاص حقوقی هستند، در این روش مناقصه برگزار نمی شود، بنابراین در وقت و هزینه صرفه جویی شده و مشاور، نقش کمی ایفا می کند.معمولأ در پروژه های کوچک که نیاز به اتمام سریع آن پروژه است، از این روش استفاده می شود. در این روش، دستگاه اجرایی یا کارفرما، فرد یا افراد مورد اعتمادی را انتخاب نموده و بنا بر اعتماد به آن ها، مسئولیت اجرای طرح بر عهده آن می گذارند، بدیهی است در صورتی که چند نفر انتخاب شوند، از بین آنها یک نفر دارای اختیارات مدیر خواهد بود.این افراد ممکن است از کارمندان دستگاه اجرایی و یا خارج از پرسنل دستگاه اجرایی باشند. در ضمن، در بخش دولتی ممکن است مقررات، ویژگی های خاص را برای اینگونه افراد تصریح کند.به این ترتیب، واحدی به نام واحد امانی، در داخل دستگاه اجرایی تأسیس می شود که اداره ی آن را فرد یا افراد انتخاب شده فوق به عهده خواهند داشت. واحد امانی با سازماندهی تشکیلات کارگاه، اقدام به اجرای طرح می کند. کلیه هزینه هایی که واحد امانی در نظر می گیرد به طور مستقیم از طرف کارفرما یا دستگاه اجرایی پرداخت می شود و در حالت کلی مدیریت واحد امانی از هزینه های کارگاه نفعی نمی برد و به دلیل رابطه ی استخدامی، فقط از دستگاه اجرایی حقوق می گیرد. ممکن است برای سهولت کار دستگاه اجرایی، شماره حسابی را به نام واحد امانی در یکی از شعب بانک افتتاح نماید. به طور معمول برداشت از این حساب با امضاء  مسئول واحد امانی صاحب حساب دستگاه اجرایی یا نماینده ی او خواهد بود. در واقع، خود مسئول واحد امانی به دلیل مورد اعتماد بودن برای دستگاه اجرایی نماینده رئیس دستگاه اجرایی نیز خواهد بود.در این روش، کارفرما از مزایای حذف هزینه های پیگیری روش های مرسوم انعقاد قرارداد بهره می برد. در زمان هم صرفه جویی می شود، به علاوه در این روش سودی که پیمانکار عمومی تحصیل می کند حذف می شود. همچنین ادعا می شود که کاهش هزینه برای کار مهندسی و بازرسی نیز قابل تصور است.حتی در بعضی مواقع، با درون سازمان پیمان منعقد می شود و آن قسمت از سازمان که پیمان را به صورت امانی قبول نموده ، کار را به پیمانکار واگذار می کند در این صورت قرارداد بین پیمانکار و قسمتی از سازمان که اجرای پروژه را تقبل نموده منعقد می نماید و البته این قراردادها دارای ویژگی های خاصی هستند.۳-روش پیمان طرح و اجرادر این روش ( طراحی و اجرا )، کارفرما با یک قرارداد واحد، طراحی و اجرای عملیات پروژه را واگذار می کند. این روش مانند روش تعیین پیمانکار عمومی است، جز این که پیمانکار مسئول طراحی نیز می باشد. در واقع مشاور و پیمانکار در هم ادغام شده و مسئولیت مشاور نیز به عهده پیمانکار گذاشته می شود. بنابراین پیمانکار هم مسئول مشاور پروژه و طراحی آن و هم مسئول ساخت است، معمولأ در پروژه های سد سازی، این روش بسیار معقول است.در این روش، سرعت کار بالا می رود و از بسیاری هزینه ها کاسته شده و همچنین از بسیاری اصطکاک های احتمالی بین مشاور و پیمانکار، کارفرما که در روش های دیگر مشهود است، جلوگیری می شود.۴-پیمان های دستمزدیپیمان هایی هستند که در آن ها، تهیه تمامی مصالح مورد نیاز پروژه به عهده ی کارفرما باشد و اجرای عملیات به یک پیمانکار واریز می شود. بنابراین در این پیمان ها، پیمانکار از بابت اجرای عملیات فقط دستمزد دریافت می دارد. در بیشتر این پیمان ها، تهیه ابزارآلات و وسائل بر عهده پیمانکار است. این نوع پیمان ها، بیشتر به نفع طرفین یعنی کارفرما و پیمانکار است، به دلیل اینکه کارفرما، مصالح را با توجه به تشخیص خود از لحاظ جنس، نوع و تعداد آن تهیه می کند. بنابراین تهیه ی آنها را با توجه به اعتبارات و بودجه خود هماهنگ می کند و هر موقع به مشکل مالی برخورد نماید، می تواند کار را تعطیل نماید و در ضمن از بابت مصالح، هیچ سودی به پیمانکار می دهد. از طرف دیگر پیمانکار در این نوع پیمان ها فقط دستمزد نیروی انسانی را پرداخت می کند. بنابراین در صورت به وجود آمدن مشکلات مالی از طرف کارفرما، چندان مشکلی پیدا نمی کند.معمولأ این نوع پیمان ها در پروژه های پیمان مدیریت بیشتر کاربرد دارد. به عنوان مثال در پروژه های بتنی می توان اجرای قالب بندی، بتن ریزی، آرماتوربندی را به صورت دستمزد به اختیار یک پیمانکار قرار داد.۵-پیمان مدیریتدر این روش، کارفرما یک شرکت ساختمانی یا یک شخص را تعیین می کند تا مدیریت اجرای پروژه را برعهده بگیرد، بنابراین تعیین روش های اجرای پروژه و تعیین چارت سازمانی و استخدام نیروها بر عهده پیمانکار است. در این روش، پیمانکار یا شخص، بابت مدیریت پروژه، درصدی از هزینه های انجام شده را دریافت می دارد. این هزینه ها معمولأ شامل هزینه تهیه مصالح و هزینه اجرا می باشد. ولی قبل از هزینه های صورت گرفته، باید توافق طرفین در نظرگرفته شود. معمولأ مدیر مالی در این پیمان ها از طرف کارفرما انتخاب می شود تا نظارت دقیق بر هزینه ها داشته باشد. این پیمان ها به سود طرفین می باشد.در درجه ی اول، کارفرما هیچ اورهد بالاسری یا سود به پیمانکار پرداخت نمی کند، فقط هزینه ی مصالح و نیروی انسانی و ماشینی را پرداخت می نماید، بنابراین در هزینه ی پیمان صرفه جویی می شود. از طرفی دیگر، پیمانکار هزینه ای بابت اجراء پرداخت نمی کند و تعهدات را ر عهده نمی گیرد و فقط به خاطر تخصص در مدیریت، سودی به صورت درصدی از کل هزینه ها، دریافت می دارد.۶-پیمان های خاص ( گلوبال)در بسیاری از پروژه ها، کارفرما مایل است بدون دخالت در جزییات ریز قیمت ها و مسائل اجرایی، اجرای پروژه را طوری به پیمانکار واگذار کند که قیمت مبلغ پیمان، بر اساس قیمت های واحد پیمان نبوده بلکه به صورت کلی باشد و پرداخت ها بر اساس درصد اجراء صورت گیرد. به عنوان مثال در خیلی از پروژه های گاز و نفت، اجرای خط لوله با خصوصیات معلوم در اسناد پیمان، با یک قیمت کلی به یک پیمانکار واگذار می شود و کارفرما مداخله ای در قیمت های واحد پایه ی عملیات اجرایی نداشته و فقط بر اساس درصد پیشرفت فیزیکی لوله گذاری به همان نسبت درصد مبلغ پیمان را به پیمانکار پرداخت می کند. بنابراین، در طول پروژه خیلی از مسائل و مشکلات بین کارفرما و پیمانکار پیش نمی آید. در نتیجه پیمانکار، فقط در فکر اجرای پروژه طبق اسناد پیمان بوده و دنبال حجم عملیات و کمیت آن نیست.یا اجرای ساختمان ها، بر اساس متر مربع به یک پیمانکار طبق نقشه ها واگذار می شود. به این نوع پیمان ها، معمولأ کلید در دست با B.o.T ( Build operation Transfer ) گفته می شود. نوع دیگر آن فایناس ( Finace ) یا بای بک ( By Back ) است. در این مورد به طور معمول، پیمانکار هزینه ی ساخت پروژه را بعد از اتمام، از محل بهره برداری با توجه به قرارداد فی ما بین، برداشت می کند تا کل هزینه استهلاک یابد.