ضمانت نامه و انواع آن

به گزارش سایت مهندسی عمران ,ضمانت نامه ها و تعاریف آن تلاش و هزینه اقدام به اجرای یک پروژه ساختمانی، مخاطره زیادی برای کارفرما به دنبال دارد. با وجود تحلیل بازار به طور دقیق و بررسی های امکان پذیری به صورت گسترده، اعتبار یک پروژه اغلب مبتنی بر برآوردهای قابل اعتماد از هزینه های کارهای ساختمانی است. اگر هزینه های واقعی یک پروژه خیلی بیشتر از مقادیر برآورد شده باشند، پروژه شکست می خورد. این یکی از خطرهایی است که کارفرما می خواهد از آن دور باشد، این مخاطره ها، با تقاضای تهیه ی انواع ضمانت نامه از پیمانکار می تواند کم شود.ضمانت نامه، تضمینی است که بنگاهی ( بانکی ) با ارایه ی آن مدعی می شود که پیمانکار تمام موارد قرارداد را رعایت می کند.ضامن ( بانک صادر کننده ضمانت نامه ) متعهد می شود در صورتی که پیمانکار در قرارداد کوتاهی کند و مفاد قرارداد را رعایت نکند، با دریافت نامه از طرف کارفرما، مبلغ ضمانت نامه را بدون مسایل حقوقی و بدون دادگاه در اختیار کارفرما قرار دهد.این توافق در پروژه های عمرانی معمول است و سه طرف دارد. ضمان: ضامن ( بانکی که ضمانت نامه صادر کرده )، شرکت یا بانک ضمانت کننده می باشد که تعهد می کند در صورت قصور مضمون عنه ( پیمانکار) کار را اجرا یا مقدار مشخصی پول را پرداخت کند.مضمون عنه: بدهکار اصلی یا مضنون عنه، طرفی ( پیمانکار کل) است، که اجرای کار را قول داده یا تضمین کرده است.مضنون له : طرفی ( کارفرما، مالک یا صاحبکار) است که قول اجرای کار را توسط پیمانکار به او داده شده است.ضمانت نامه معولأ به سه روش تهیه می شود:مبلغ ضمانت نامه، به صورت نقدی از طرف پیمانکار به حساب کارفرما واریز شده و فیش آن به کارفرما ارایه می شود.به میزان ضمانت نامه، چکی بانکی به نفع کارفرما تهیه شده و در اختیار کارفرما قرار می گیرد.به میزان ضمانت نامه، پیمانکار ضمانت نامه ای از طرف بانک مورد قبول کارفرما (طبق نمونه ای که ضمیمه اسناد مناقصه بوده است) تهیه کرده و در اختیار کارفرما قرار می دهد.بنابراین بانک تعهد می نماید در صورتی که بنا بر تشخیص کارفرما تا میزان مشخصی هر مبلغی را که به هر عنوان و هر کاری طبق تشخیص، مطالبه نماید. به محض دریافت اولین تقاضای کتبی، بدون اینکه نیازی به صورت اظهارنامه یا اقدامی از مجرای قانونی و قضایی یا مقام دیگر داشته باشد و یا نیازی به ثبات قصد و یا تخلف داشته باشد، بلادرنگ در وجه کارفرما بپردازد. این ضمانت نامه، دارای یک مدت مشخص قید شده در ضمانت نامه خواهد بود و بعد از انقضای مدت، در صورت عدم درخواست کارفرما، باطل خواهد شد.چگونگی تهیه ضمانت نامه از بانکبرای تهیه انواع ضمانت نامه از بانک، توسط پیمانکار به دو روش عمل می شود:۱-در صورتیکه پیمانکار اعتبار بانکی نداشته باشد، بنابراین به میزان ضمانت نامه ی شرکت پیمانکار، پول به حساب بانک ریخته و ضمانت نامه دریافت می دارد، امتیاز این ضمانت نامه، برای پیمانکار این است که برای ۹۰ درصد مبلغ واریز شده، توسط بانک، سود تعلق می گیرد. بنابراین به مدتی که ضمانت نامه دست کارفرما می باشد، به ۹۰ درصد مبلغ ضمانت نامه سود تعلق خواهد گرفت.۲-در صورتی که پیمانکار، نزد بانک اعتبار داشته باشد، بنابراین گرفتن اعتبار از طرف پیمانکار، به عواملی بستگی دارد که عبارتند از:۱-۲- گردش مالی شرکت پیمانکار نزد آن بانک۲-۲- پروژه هایی که اجرا نموده است۳-۲- توان مالی پیمانکار۴-۲-ماشین آلات و مستغلات پیمانکار۵-۲- املاکی که در اختیار شرکت پیمانکار بوده و سند آن را میتواند در رهن بانک بگذارد.بنابراین بانک پس از دریافت تقاضای پیمانکار برای گرفتن اعتبار، شروع به کسب اطلاعات از شرکت پیمانکاری نموده و سند املاکی که مربوط به پیمانکار است دریافت می دارد و پس از کارشناسی توسط بانک، اعتبار معینی به مدت یک سال شمسی برای آن شرکت باز می شود.بنابراین شرکت پیمانکاری، در صورت داشتن اعتبار به هنگام گرفتن ضمانت نامه درصد کمتری از کل ضمانت نامه( حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد) را به صورت نقدی به حساب بانک واریز کند و مابقی از محل اعتبارات در نظر گرفته می شود و ضمانت نامه صادر می شود.انواع ضمانت نامه ها ۱-ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایدهضمانت نامه شرکت در مناقصه صادر می شود تا به کارفرما اطمینان بدهد که در صورت برنده شدن پیمانکار شرکت کننده در مناقصه، ضمانت نامه حسن انجام تعهدات و پیش پرداخت مورد نیاز را تهیه خواهد کرد و حاضر به عقد قرارداد خواهد بود و اگر پیمانکار نتواند یا حاضر نشود به این کار (امضاء قرارداد و تهیه ضمانت نامه های لازم ) اقدام کند، ضمانت نامه ی او به نفع کارفرما ضبط شود.ارزش اسمی ضمانت نامه شرکت در مناقصه، معمولأ بین ۵ تا ۲۰ درصد از کل مبلغ اولیه قرارداد و پیمان است. مبلغ ضمانت نامه در شرکت در مناقصه در برخی از مشاغل به صورت سپرده ی نقدی، چک تضمینی یا چک بانکی است. به هر حال کارفرما ضمانت نامه مناقصه را ترجیح می دهد. در صورت عدم امضاء قرارداد، از طرف پیمانکار، اطمینانی نیست که ضمانت نامه برگردد.طبق قانون، کارفرما باید ضمانت نامه را به دلیل خلف وعده پیمانکار در انعقاد قرارداد، ضبط کند. اگر بنا به دلایلی این پروژه دوبار به مناقصه گذاشته شود باید از کار شرکت پیمانکار مقصر، در همان پروژه جلوگیری شود.بعد از گشایش پاکت مناقصه، مشخص شدن پیشنهاد حداقل، از ارائه دهنده آن می خواهند که برای امضاء قرارداد و تکمیل کردن فرم های ضمانت نامه اقدام کند. معمولأ کارفرما در قرارداد مدت زمانی را تعیین می کند تا برنده ی مناقصه مشخص شود و قرارداد را برای اجرا به او بدهد.زمان در نظرگرفته شده برای امضاء اسناد قرارداد و ضمانت نامه ها، با توجه به اندازه و نوع پروژه متفاوت است . اما اکثر کارفرمایان این مدت را برای برگرداندن فرم های لازم طی یک تا ۴ هفته تعیین می کنند که دور معمول ۱۰ تا ۱۵ روز است.ضمانت نامه ی شرکت در مناقصه بعد از امضاء قرارداد کار ساختمانی و تهیه ضمانت نامه های دیگر باطل می شود. کارفرما می تواند ضمانت نامه مناقصه نفرات دوم و سوم پیشنهاد دهنده را تا امضاء قرارداد و تهیه ضمانت نامه های لازم توسط برنده ی مناقصه نگه داری کند.ضمانت نامه ی مناقصه بقیه شرکت کنندگان در مناقصه را بلافاصله بعد از بازکردن پیشنهادها یا طی زمان مشخصی، حدود ۳ الی ۱۵ روز پس از بازکردن، برگردانده می شود.۲- ضمانت نامه انجام تعهداتپیمانکار زمان امضاء پیمان، که برای تضمین انجام تعهدات درج شده در آن ثبت می کند باید ضمانت نامه ای معادل پنج درصد مبلغ اولیه پیمان ( صادره از طرف بانک مورد قبول کارفرما و طبق نمونه ای که ضمیمه اسناد مناقصه است تسلیم کارفرما کند. این ضمانت نامه باید تا زمان تصویب صورت مجلس تحویل موقت موضوع پیمان، معتبر باشد. مادام که تحویل موقت انجام نشده، پیمانکار مکلف است به دستور کارفرما این ضمانت نامه را تمدید کند و اگر طبق دستور کارفرما تا ۱۵ روز قبل از انقضاء مدت اعتبار آن اقدام به تمدید نکند کارفرما حق دارد تا تصویب صورت مجلس تحویل موقت مبلغ آن را از بانک ضامن دریافت کرده و وجه آن را به جای ضمانت نامه به عنوان وثیقه نزد خود نگه دارد. کارفرما ضمانت نامه مزبور را به محض تصویب صورت مجلس تحویل موقت باید آزاد کند.اگر پیمانکار در حین اجرا به تعهدات خود عمل نکند یا از ادامه کار صرفنظر کند، ضمانت نامه ی انجام تعهدات به نفع کارفرما ضبط شده و پیمانکار حق هیچگونه اعتراضی را نخواهد داشت.۳-ضمانت نامه پیش پرداختکارفرما باید برای تقویت بنیه مالی پیمانکار و تکمیل تجهیزات او، جمعأ معادل ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان را، به عنوان پیش پرداخت به شرح زیر به پیمانکار پرداخت کند:الف) معادل ده درصد مبلغ اولیه پیمان، بعد از امضاء و مبادله آنب) معادل پنج درصد مبلغ اول پیمان، پس از تهیه حدود ۶۰ درصد ماشین آلات مورد نیاز اجرای کار و تجهیز کامل کارگاه .ج) معادل پنج درصد مبلغ اولیه پیمان، بعد از آن که پیمانکار طبق صورت وضعیت های ماهانه ( بدون احتساب مصالح پای کار)، معادل بیست درصد مبلغ اولیه پیمان، کار انجام داده باشد.د) معادل پنج درصد مبلغ اولیه پیمان، بعد از آنکه پیمانکار طبق صورت وضعیت های ماهانه ( بدون احتساب مصالح پای کار)، معادل چهل درصد مبلغ اولیه پیمان، کار انجام داده باشد.مبلغ های بالا به ترتیب زیر واریز می شوند:بابت ده درصد موضوع بند الف، از اولین صورت وضعیت به بعد تا میزان دوازده درصد مبلغ ناخالص هر صورت وضعیت کسر خواهد شد. بابت سایر پیش پرداخت ها، طبق تشخیص کارفرما، از مبلغ ناخالص هر صورت وضعیت درصدی کسر خواهد شد. طوری که کلیه ی مبالغ پیش پرداخت، با آخرین صورت وضعیت موقت ( صورت وضعیت ما قبل آخر) مستهلک شود.پیش پرداخت های بالا، در مقابل ضمانت نامه هایی از طرف بانک مورد قبول کارفرما پرداخت می شود. این ضمانت نامه ها، باید تا پایان مدت پیمان، معتبر بوده و به دستور کارفرما قابل تمدید باشند. همچنین ضمانت نامه ها، باید طوری تنظیم شوند که در موقع ضرورت، ضبط و واریز کردن مبالغ آن ها به حساب تعیین شده کارفرما، مقدور باشد.همانطور که اقساط ماهانه پیش پرداخت مربوطه واریز می شود، مبالغ ضمانت نامه ها همزمان تقلیل خواهد یافت. اگر مبلغ اولیه پیمان، با الحاقیه هائی تغییر نماید، مبلغ این الحاقیه ها نیز عینأ مشمول بندهای بالا خواهد بود.۴-ضمانت استرداد کسور وجه الضماناز مبلغ ناخالص صورت وضعیت های پیمانکار، معادل ده درصد به عنوان تضمین حسن اجرای کار کسر شده و در حساب جداگانه ای نزد کارفرما نگه داری می شود. نصف این مبلغ بلافاصله پس از تصویب صورت وضعیت تحویل قطعی و نصف دیگر آن بلافاصله پس از تصویب مجلس تحویل قطعی از طرف کارفرما به پیمانکار پرداخت می شود.اگر پیمانکار به قیمت ها تخفیفی داده باشد، مبالغ ناخالص شامل مبلغ کار بعد از وضع تخفیف است و در صورتی که پیشنهاد اضافه قیمت ها را کرده باشد، مبلغ ناخالص شامل مبلغ کار به همراه اضافه پیشنهاد پیمانکار است.بنا به تقاضای پیمانکار، کارفرما می تواند مبلغ تضمین اجرای کار را در مقابل گرفتن ضمانت نامه از بانک مورد قبول کارفرما، مسترد دارد.۵-ضمانت نامه پیمانکاران جزءپیمانکاران عام، مسئول اجرای کار پیمانکاران جزء هستند، اگر پیمانکار جزء در پرداخت برای تهیه مواد، نیروی کار یا پیمانکاران جزء (رده دوم) کوتاهی کنند، مسئول این کوتاهی پیمانکار عام خواهد بود.تقاضای ارایه ی ضمانت پرداخت و ضمانت انجام کار پیمانکاران جزء از پیمانکار اصلی حمایت می کند.باید توجه داشت که استفاده از ضمانت نامه ی پیمانکار جزء، نباید مانع دقت در انتخاب پیمانکار جزء شود. پیمانکار جزء غیرمتخصص ایجاد مشکل می کند. جبران زیان در اثر توقف، تأخیر گسیختگی در کار مشکل است.در پروژه های ساختمانی بزرگ، لزوم ارائه ضمانت نامه های پرداخت و انجام کار از طرف پیمانکار جزء به پیمانکاران اصلی، به تدریج رایج می شود. در این حال، اگر پیمانکار جزء نتواند آن تعهدی را که پذیرفته انجام دهد، پیمانکار اصلی شخص مسئولی را از نظر مالی به جای او دارد.اگر پیمانکار جزء، نتواند به تأمین کنندگان مواد و کارگرانش هزینه های لازم را پرداخت کند، پیمانکار عام مسئول است، زیرا او باید پروژه را بدون هیچگونه حق حبسی به کارفرما تحویل دهد. از این رو پیمانکار اصلی، باید ضمانت پرداخت از طرف پیمانکار جزء را لازم بداند. مدارک مورد نیاز جهت صدور ضمانتنامه بانکی۱٫اساسنامه شرکت۲٫آگهی تاسیس۳٫آگهی تغییرات ثبتی شرکت طی دو سال قبل۴٫کارت بازرگانی۵٫اسناد مالکیت انبار، دفتر مرکزی و نمایشگاه۶٫صورت های مالی دو سال قبل (ترازنامه و سود و زیان) با مهر و امضای شرکت۷٫تراز آزمایشی منتهی به پایان ماه گذشته با مهر و امضای شرکت۸٫کپی شناسنامه، کپی کارت ملی و مدرک تحصیلی مدیران و سهامداران عمده۹٫تکمیل پرسشنامه ویژه واحدهای بازرگانی