مهندسی عمران و وظیفه های آن
مردم کوچه بازار از این رشته به عنوان راه و ساختمان نام می‌برند و مسئله مسکن در ذهن انسان جای خودش را در رابطه با این رشته به خوبی باز کرده.
در ایران هر کاری که ، به هر نوعی از سازه‌های ساختمانی و غیر ساختمانی مربوط شود به رشته عمران بر‌می‌گردد. ساختمان سازی، سدسازی، کارهای جاده و مجاری انتقال آب یا فاضلاب همه از این دسته هستند.گرایش راه و ساختمان و گرایش آب و نقشه برداری از گرایشهای اصلی این رشته مهم به شمار می‌روند.
نام مهندسی عمران از واژه Civil Engineering اقتباس شده.
بقیه مطلب در ادامه مطلب
مجموعه مهندسی عمران یا رشته عمران یکی از رشته های پر اهمیت و جذاب در مجموعه رشته های آزمون سراسری است که داوطلب در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی می تواند آن را انتخاب کند. پیشرفت سریع جوامع و نیازهای روز افزون آنها به انجام طرحهای مختلف عمرانی از یک طرف و رشد و توسعه علوم مختلف از طرف دیگر، ایجاب می نماید تا با یک برنامه ریزی صحیح و همه جانبه و پرورش استعدادهای جوان و نیز استفاده بهینه از ابزار و امکانات موجود در جامعه ، گامی بلند در جهت ترقی و تعالی جامعه برداشته شود.
تعریف و شرح
تاریخچه ی مهندسی عمران به اصطلاح Civil engineering به قرن هجدهم باز میگردد. در آن زمان مهندسی عمران در مقابل مهندسی نظامی Military engineering قرار داشت. اصطلاحی که به همه ی امور مهندسی که به مسایل ساخت و ساز بناهای دست ساز بشر باز می‌گشت. مانند سدها، ساختمان ها، پلها و کانال‌ها گفته می‌شد. البته طی گذشت سال های متمادی و با پیشرفت علم و تخصصی شدن علوم، به مرور علوم مختلف، از جمله مکانیک Civil engineering جدا شده اما این اصطلاح هم چنان نام خود را برای عمران حفظ مهندسی کرد.
این رشته قبلا به مهندسی راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح ، محاسبه و اجرای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی ، راه‌سازی و تاسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای طرحهای عمرانی در زمینههای فوق و همچنین همکاری با مهندسان مشاور یا محاسبه در زمینههای یاد شده ، به وجود آمده است. قسمت عمده دروس این رشته را مجموعه متنوعی از دروس نظری و پروژه‌های طراحی تشکیل می‌دهد و کنار آنها تعدادی دروس آزمایشگاهی و کارگاهی و نیز دو دوره کارآموزی در طی دو تابستان پیش‌بینی شده است. با توجه به سیاستهای عمرانی و سرمایه‌گذاریهای دولت برای ایجاد ساختمانها، راهها، پلها، سدها، نیروگاههای هسته‌ای و حرارتی ، رفع نیازهای عمرانی در زمینه مسکن و تاسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگ‌زده اهمیت این رشته مشخص می‌شود. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در وزارتخانه‌ها (نظیر وزارتخانه‌های راه و ترابری مسکن و شهرسازی و نیرو) و شرکتهای دولتی و شرکتهای خصوصی و مهندسان مشاور به کارهای طراحی ، محاسبه و اجرا بپردازند. در شرایط حاضر فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در دوره‌های مختلف کارشناسی ارشد سازه (آنالیز و طرح سازه‌ها) ، خاک و پی (مطالعه مسائل مربوط به رفتار خاکها و محاسبات پی‌ها) ، راه و ترابری (طرح راهها و شبکه ترابری) ، سازه‌های آبی (طراحی سازه‌های هیدرولیکی و مسائل آبی دیگر در ارتباط با سدها) در داخل کشور ادامه تحصیل دهند.
کاربرد و زیر شاخه ها
هدف از این رشته تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند در پروژه‌های مختلف عمرانی در زمینههای ساختمان‌سازی، راه‌سازی، پل‌سازی، برج‌سازی، سازه‌ها و بناهای آبی، جمع‌آوری و دفع فاضلاب و غیره مسوولیت طراحی، محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا را بر عهده گیرند. مهندسی عمران از جمله رشته‌هایی است که بیانگر کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران است. یعنی هرچیزی که به آبادی یک کشور باز میگردد، مانند: سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکل های مخابراتی، ساختمان‌های مقاوم در برابر زمین‌لرزه، سیل و آتش و نیروگاههای برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه کار مهندس عمران قرار می‌گیرد. برای آغاز تمامی پروژه‌های عمرانی به یک مهندس کارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه‌های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کند. چون اقتصادی بودن یک اصل در مهندسی عمران است.
در ایران این رشته در سطح کارشناسی دارای سه گرایش عمران-عمران، عمران-نقشه‌برداری و عمران-آب و در بعضی دانشگاه ها گرایش های عمران-سازه، عمران-خاک و عمران-راه در سطح کارشناسی به آن اضافه می شود.
عمران-عمران
این رشته قبلاً به مهندسی راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح، محاسبه و اجرای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی، راه‌سازی و تأسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای طرحهای عمرانی در زمینههای فوق و همچنین همکاری با مهندسان مشاور یا محاسبه در زمینههای یاد شده، به وجود آمده‌است. مانند سایر رشته‌های مهندسی،این رشته دارای ۲۳ واحد عمومی است.همچنین دانشجویان این رشته باید تعداد ۲۵ واحد را به عنوان واحدهای پایه بگذرانند.علاوه بر این واحدها،۹۵ واحد اختصاصی که دروسی از جمله کارآموزی و پروژه‌های فولاد و بتن و راه سازی نیز جزو دروس این دانشجویان می‌باشد. با توجه به سیاستهای عمرانی و سرمایه‌گذاریهای دولت برای ایجاد ساختمانها، راهها، پلها، سدها، نیروگاههای هسته‌ای و حرارتی، رفع نیازهای عمرانی در زمینه مسکن و تأسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگ‌زده اهمیت این رشته مشخص می‌شود.فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در وزارتخانه‌ها(نظیر وزارتخانه‌های راه و ترابری،مسکن و شهرسازی و نیرو)و شرکتهای دولتی و خصوصی و مهندسان مشاور به کارهای طراحی، محاسبه و اجرا بپردازند.
عمران-نقشه‌برداری
طراحی و اجرای برنامه‌های عمرانی و مطالعات مربوط به زمین مستلزم وجود اطلاع دقیق مهندسی(مسطحاتی، ارتفاعی،چگونگی) به صورت نقشه‌های گوناگون(ترسیمی، رقمی، تصویری) از منطقه مورد نظر است.مجموعه نقشه‌برداری پاسخگوی این نیازها به گونه‌ای هماهنگ با دیگر رشته‌های عمران است و هدفش تربیت افرادی است که آگاهی علمی کافی و مهارت فنی لازم را در زمینه نقشه‌برداری داشته باشند. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات و فیزیک قوی بوده(جالب است که بدانید این رشته بیشترین ریاضی را در تمام رشته های مهندسی دارا می باشد با داشتن ۲۱ واحد در دانشگاه) علاقه‌مندی و آمادگی جسمی(برای کارهای صحرایی و غیره) لازم را دارا باشند.
عمران-آب
این دوره(کارشناسی) به منظور تربیت متخصصانی تدوین شده‌است که بتوانند در زمینههای شناخت منابع آب و کنترل و بهسازی کیفیت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل مختلف طراحی ، نظارت و مدیریت پروژه‌های آب کار کنند.با توجه به اینکه توسعه کشور در زمینههای کشاورزی، صنعتی ، عمران و غیره بستگی به میزان آب قابل استفاده دارد می‌توان صنعت آب را در ایران در زمره صنایع مادر به حساب آورد.داوطلبان ورود به این دوره‌ها باید در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی دبیرستان قوی بوده، علاقه‌مندی و استعداد لازم(خصوصا در زمینه طراحی) را داشته باشند. دروس این دوره‌ها به صورت عمومی، پایه، اصلی، تخصصی،انتخابی و کارآموزی (کارآموزی صحرایی پروژه تخصصی و کارآموزی تخصصی) است.
عمران-زلزله
این رشته که اکثراً با عمران-سازه یکسان پنداشته می‌شود، در حقیقت کاربردی جداگونه دارد. در رشته سازه هدف بیشتر تحلیل رفتارهای درونی و تحلیل اعضا و مدل نمودن سازه برای بارهای استاتیکی می‌باشد در حالیکه در رشته عمران-زلزله هدف آنالیز و بررسی نیروهای خارجی و دینامیکی وجانبی،بررسی نحوه عملکرد، راهکارهای مقابله و بررسی رفتار لرزه‌ای سازه می‌باشد.
این رشته نسبت به گرایشهای دیگر عمران در کشور ما نوپا بوده و در سالهای اخیر و خصوصاً بعد از زلزله‌های مهمی چون رودبار و بم آئین نامه‌هایی برای تخصیص ضرایب محاسباتی برای آن در نظر گرفته شده‌است که آخرین آئین نامه مورد استفاده در این بخش آئین نامه ۲۸۰۰ ویرایش سوم می‌باشد. با توجه به کاربرد زیاد نانوتکنولوژی احتمال استفاده ازمصالح نوین که پاسخ مناسبی به زلزله بدهد وحتی ازانرژی زلزله برای رفع نیازهای انرژی ساختمان استفاده کند بعید نیست. احتمالا نانو کامپوزیتهای سازه‌ای جایگزین مصالح سنتی خواهد شد که صرفه جوئی قابل ملاحظه در مصرف مصالح وانرژی در راستای بهینه سازی ساختمان درپی خواهد داشت.
کارشناسی ارشد
فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی عمران- عمران، می توانند در مقطع کارشناسی ارشد در گرایشهای مختلف : سازه، سازه های هیدرولیکی ،مهندسی زلزله ، راه وترابری، مکانیک خاک وپی ، مهندسی آب، سازه های دریایی ،مهندسی مدیریت ساخت، مهندسی برنامه ریزی حمل و نقل ،مهندسی نقشه برداری ( ژئودزی)، فتوگرامتری و مهندسی محیط زیست به تحصیل ادامه دهد و در هر یک از گرایشهای یاد شده زیر شاخه های تخصصی تری وجود دارد که در مقطع دکترای تخصصی و به خصوص در ضمن انجام رساله دکتری به آن پرداخته می شود.
دکتری
در مقطع دکتری دانشجو ضمن افزایش مراتب علمی خود، در یک زمینه تخصصی تر ، قدرت و توان خود را برای انجام کارهای تحقیقاتی و توسعه مرزهای دانش و رفع معضلات علمی و اجرایی از طریق پژوهش بالا برده، تحقیقاتی را در یک مورد خاص، انجام می دهد.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
یک مهندس عمران باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با جمله سایرین باشد چون رشته مهندسی عمران یک رشته گروهی است. یعنی متخصص عمران در محیط کار خود با اقشار مختلف جامعه از جامعه کارگران، تکنسین‌ها و مهندسان رشته‌های دیگر سروکار دارد و باید با همه این افراد ارتباط خوبی برقرار کند تا بتواند شاهد پیشرفت و موفقیت کارش باشد.
با توجه به کمیت و کیفیت درسهایی که در این رشته ارایه میگردد، داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینههای ریاضی و فیزیک برخوردار باشد. همچنین توان جسمی ، قدرت تجزیه و تحلیل ، قدرت تجسم و دقت کافی در بسیاری از مسایل را داشته باشد.
مهندسی عمران در ایران
ریشه یابی این فن در ایران به قرن ها پیش باز میگردد جائیکه ایرانیان قدیم با ساختن راهها شهرهای مهم ایران را به یکدیگر پیوند می دادند تا شاهان به راحتی بتوانند به کاخ های خود در مناطق مختلف ایران سفر کنند. همانطور که می دانیم قدیمی ترین سدها نیز در ایران وجود داشته و باعث رونق کشاورزی در ایران باستان شده است.
اما مهندسی عمران نوین همزمان با گسترش و توسعه شهرها در ایران در اوایل دهه ۲۰ شمسی در دانشگاه تهران پایه گذاری شد و تا کنون نیز افراد بسیاری در دوره های مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری از آن فارق التحصیل شده اند.
مهندس عمران کیست؟
مهندس عمران به طراحی و مدیریت انواع پروژه های ساختمانی از تعمیر پلها گرفته تا ساخت یک استادیوم ورزشی جدید می پردازد. یک مهندسی عمران باید در ریاضیات و مهارت های فناوری اطلاعات عالی باشد. همچنین باید بتواند به خوبی طرح ها و ایده های خود را برای دیگران بیان کرده و در نتیجه باید مهارت های ارتباطی بسیار خوبی داشته باشد. شغل مهندسی عمران نیاز به کسب مدارک معتبر دانشگاهی دارد.
به عبارت دیگر یک مهندس عمران به دنبال این است که بتواند در پروژه‌های مختلف عمرانی در زمینههای ساختمان‌سازی، راه‌سازی، پل‌سازی، برج‌سازی، سازه‌ها و بناهای آبی، جمع‌آوری و دفع فاضلاب و غیره مسئولیت طراحی، محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا را بر عهده گیرد. هرچیزی که به آبادی یک کشور باز میگردد مانند سد، فرودگاه، جاده، راه آهن، برج، تونل، دکل‌های مخابراتی، ساختمان‌های مقاوم در برابر زمین‌لرزه، سیل و آتش و نیروگاههای برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه کار مهندس عمران قرار می‌گیرد.
برای آغاز تمامی پروژه‌های عمرانی به یک مهندس کارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه‌های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کند. چون اقتصادی بودن یک اصل در مهندسی عمران است.
شرایط کار مهندس عمران
معمولا کار مهندس عمران به صورت تمام وقت است. در صورت بروز مشکل یا وجود ضرب الاجل برای اتمام بعضی از پروژه ها، لازم است در خارج از ساعات معمول نیز کار کند. محل کار مهندس عمران معمولا دفتر کار و یا محل پروژه می باشد. کار در محل پروژه با شرایط آب و هوایی مختلف و معمولا با سفرهای کاری همراه است.
تخصص مهندس عمران
زمینه های تخصصی مهندسی عمران شامل موارد زیر است :
- سازه- سدها، ساختمان ها، سکوهای دریایی و خطوط لوله
- حمل و نقل- جاده ها، راه آهن، کانال ها و فرودگاه ها
- محیط زیست- شبکه های تامین آب، سیستم های آبرسانی زیر زمینی و ساخت موانع سیل
- دریایی- بنادر و سیستم های دفاعی دریایی
- ژئوتکنیک- استخراج از معدن، عملیات خاکی و ساخت پایه
وظایف و کار مهندس عمران
برخی از وظایف در زمینه های تخصصی مهندسی عمران مشترک هستند که عبارتند از:
- بحث و گفتگو درباره تجهیزات لازم با مشتری، کارفرما یا همکاران
- تحلیل داده های ارسالی توسط ناظران، نقشه کشی و آزمایش مواد و مصالح با استفاده از نرم افزار مدلسازی کامپیوتری
- آزمایش خاک برای تعیین کیفیت و قدرت پایه سازه
- تهیه نقشه ها با کمک نرم افزار طراحی کامپیوتری
- قضاوت در خصوص امکانپذیری پروژه ها با ارزیابی مواد، هزینه ها، زمان و نیروی کار موجود
- ارزیابی ریسک ها و اثرات محیطی پروژه ها
- تهیه پیشنهاد برای مناقصه ها، گزارش به مشتریان، مراکز دولتی و سازمانهای برنامه ریز
- مدیریت، هدایت و نظارت بر پیشرفت هر مرحله از تولید
- اطمینان از مجهز بودن بخش های مختلف به تجهیزات ایمنی و سلامت و رعایت شدن قوانین و زمانبندی ها
مهندس عمران مناسب شماست اگر…
اگر شما عاشق طراحی و ساخت چیزهای مختلف هستید و در درس ریاضی و فیزیک هم نمره خوبی دارید، شغل مهندس عمران مناسب شماست.
همکاران مهندس عمران
مهندس عمران معمولا در کنار متخصصانی مانند معماران، مهندسین نقشه کشی، مهندسان مکانیک، مهندسان برق ناظران و پیمانکاران ساختمان کار می کند.
همیچنین یک مهندس عمران در محل کار با تکنسین های عمران که رابط بین کارگر و مهندسین می باشند، سر و کار دارند و در برخی از پروژه ها به صورت مستقیم با کارگران ساختمانی کار می کنند و مدیریت و برنامه ریزی و نظارت بر اجرای کار آنها را بر عهده دارند.
برای آشنایی کامل با رشته های برتر مهندسی از جمله مهندسی عمران، این مجموعه تهیه و منتشر شده است.برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه آن روی عکس کتاب کلیک کنید:
بازار کار :
زمینههای کاری این رشته شامل سه موضوع زیر است:
الف- طراحی و مشاوره: این زمینه کاری، شامل طرح یا مشورت در طراحی یک پروژه است. همان طور که به نظر می رسد، این نوع زمینه‌کاری به تجربه زیاد و مفید و همچنین به تخصص کافی نیاز دارد و معمولاً این وظیفه بر عهده متخصصین مجرب است. کسی که چنین وظیفه‌ای به عهده می‌گیرد، عمدتاً با کارهای دفتری و کار با نقشه‌های مختلف سروکار خواهد داشت.
ب- پیمانکاری و اجرا: این وظیفه به سختی وظیفه مشاوره نیست و آن تخصص لازم را ندارد یک مجری، طرح و نقشه در نظر گرفته شده برای یک پروژه دریافت می‌کند و فقط وظیفه‌اش این خواهد بود که طرح را به خوبی اجرا کند. البته اکثر مشکلات سازنده‌ای در همین بخش است، چرا که ممکن است نقشه‌های بسیار خوبی طراحی شود و سازه‌ها از نظر طراحی بدون عیب و نقص باشند، اما کار در اجرا به درستی انجام نگیرد. به همین جهت سازه‌های ساخته شده معمولاً بی عیب و نقص است.
ج- نظارت: مهندس ناظر وظیفه دارد از طرف کارفرما ، نظارت بر حسن انجام کارها را بر عهده بگیرد و همچنین وظیفه هماهنگی بین کارها و افراد مختلف را به انجام برساند.
برای آشنائی بیشتر با زمینههای کاری گرایشهای مهندس عمران به مثال زیر توجه کنید.
در پروژه‌های بزرگ معمولاً یک گروه از مهندسان با گرایش‌ها و سطح تخصص‌های مختلف کار می‌کنند تا پروژه طراحی و اجرا شود. به عنوان مثال، در ساخت یک سد، ابتدا بحث طراحی آن مطرح است. گرایش منابع آب تعیین می‌کند که سد اگر در جایی خاص احداث شود، وضع آب پشت آن چطور خواهد بود و سد کجا احداث شود، بهتر است.
گرایش هیدرولیک و سازه هیدرولیکی، به کمک گرایش سازه، وظیفه طراحی ساختمان این سد را بر عهده دارند. گرایش زلزله، وظیفه ایمنی سازی سد در برابر زلزله و تغییر طرح سازه آن به نحوی که در برابر زلزله مقاوم باشد و گرایش خاک و پی، وظیفه بررسی پی و تکیه‌گاههای سد و میزان دوام آنها را بر عهده دارد و سرانجام در هنگام اجرا، یک نقشه بردار وظیفه اجرای دقیق بخشهای مختلف سد و تعیین محل دقیق احداث آن و مثلاً محل دقیق تکیه‌گاهها و پی‌ها را به عهده دارد. دست آخر، همه این مهندسان به کمک تعداد زیادی از مهندسان رشته‌های دیگر مثل مهندسان مکانیک و برق، کار ساخت بدنه سد و نصب تجهیزات مربوط به آن را به انجام خواهند رسانید.
شایان ذکر است که گرایش های هیدرولیک سازه هیدرولیکی، منابع آب، سازه، زلزله و خاک و پی که در اینجا نام برده شدند، جزء گرایشهای مهندسی عمران در مقطع کارشناسی ارشد هستند.
آخرین دیدگاه‌ها