ضرایب پیمان و نحوه اعمال آنها
به گزارش سایت مهندسی عمران ,ضرایب پیمان و نحوه اعمال آنهاتعریف ضریب پیمان:بعد از این که قیمت خالص هر پیمان، برآورد شد، در آن یک سری ضرایب ( که به پیمان مربوطه بستگی دارد)، اعمال می شود که تعدادی از آنها جنبه ی کلی داشته و بقیه ی آنها به پیمانکار پیشنهاد دهنده ی قیمت بستگی دارد.ضرایب موجود در پیمان ها اعدادی هستند، که به منظور جبران هزینه های ویژه طبق ضوابط و دستورالعمل های مربوط به برآورد اعمال می شوند. بنابراین ضرایب موجود در پیمان ها در حقیقت مکمل بهای واحد مندرج در هر یک از آیتم های موجود در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان می باشد.انواع ضرایب موجود در یک پیمان را می توانیم به شرح لیست زیر نام ببریم:۱٫ ضریب بالاسری ۲٫ ضریب پیمان(ضریب پیشنهادی پیمانکار)۳٫ ضریب فصل۴٫ ضریب منطقه ای۵٫ ضریب ارتفاع۶٫ ضریب طبقات۷٫ ضریب فصل مصالح پای کار۸٫ ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه۹٫ ضریب تعدیل و تعدیل معکوس۱۰٫ ضریب صعوبت(سختی کار،ترافیک و …)۱۱٫ ضریب تعدیلنوع ضرایبی که در هر پیمان باید اعمال شود، به نوع پیمان و دستگاه مناقصه گذار بستگی دارد. ولی معمولأ، در اکثر پیمان هاضریب بالاسری:ضریب پیشنهادی مورد محاسبه پیمانکار است. در این ضریب سود در نظر گرفته نمی شود. ریز آیتم های آن عبارتند از:۱- هزینه دفتر مرکزی ۲٫۵ درصد۲- هزینه بیمه ۱٫۶ درصد۳- هزینه مالیات ۵ درصد۴- هزینه عوارض معدن ۰٫۲ درصد۵- هزینه مستمر کارگاه ۱۱٫۷ درصد۶- هزینه بهره مالکانه ۰٫۲ درصد۷- هزینه عوارض شهرداری ۰٫۵ درصد۸- هزینه پیش بینی نشده ۰٫۸ درصدجمع کل ۲۳ درصدبنابراین :F= 1/(1-%23)=1/3ضریب منطقه ای:برای اینکه قیمتهای موجود در فهارس بها، عمومیت داشته و در همه جای کشور قابل استفاده باشد و با توجه به اینکه قیمت های پایه فهارس بهاء بر اساس انجام عملیات در تهران مورد محاسبه قرار گرفته است، اگر کار در خارج از تهران و شهرستان ها یا در منطقه شهرستان ها انجام گیرد، با توجه به ویژگیهای محلی و منطقه ای و میزان برخودار یا محروم بودن آن و چگونگی امکان دسترسی به نیروهای کار و تامین مصالح، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با توجه به ویژگیهای محلی و منطقه ای و میزان برخودار یا محروم بودن آن و چگونگی امکان دسترسی به نیروهای کار و تامین مصالح، مناطق جغرافیایی ایران را به مناطق مختلف تقسیم نموده است و برای کارهای ساختمانی، تاسیسات برق و مکانیک، راه وباند و … به صورت جداگانه و متناسب با صعوبت در منطقه، ضریبی به نام “ضریب منطقه” در نظر گرفته است که در برآورد هزینه کار ضرب می گردد.ضریب پیمان :حاصـل تقسـیم مبلـغ پیشـنهادی پیمانکـار بـه مبلغ برآورد اولیه هزینـه انجـام کـار، ضـریب پیشـنهادی پیمانکـار و یـا ضـریب پیمـان نامیـده مـی شـود که به دو صورت ضریب پلوس یا ضریب مینوس اعلام می شود.-ضریب پلوس:اضافه درصدی که روی قیمت های پایه در فهارس بهاء اعمال می شود و مقدار آن به پیمانکار پیشنهاد دهنده ی قیمت بستگی دارد و در واقع نشان دهنده ی سود پیمانکار بوده و بین صفر تا ده درصد است.-ضریب مینوس:درصد تخفیفی است که پیمانکار روی قیمت های پایه فهارس بهاء اعمال می کند و مقدار آن کمتر از صفر است.چگونگی محاسبه ضرایب پلوس و مینوس:پیمانکار قیمت پیشنهادی خود را بدون توجه به قیمت های فهارس بهاء و با توجه به آنالیز بهایی که خود به دست آورده و روی آن ضریب پیشنهادی خود را اعمال می نماید و این همان قیمت اجرای پروژه است.نحوه محاسبه این ضریب به صورت زیر می باشد:P= ضریب پیشنهادی پیمانکار بر اساس محاسبات * قیمت های آنالیز شده توسط پیمانکار * مقادیر کارP= قیمت برآورد پیمانکاراز طرف دیگر، قیمت پیشنهادی در مناقصه باید به صورت زیر باشد.‘p= ضرایب متعلقه بدون پلوس یا مینوس* قیمت های پایه در فهارس بهاء* مقادیر کار‘p= قیمت برآوردی بر اساس فهارس بهاءاگر ضریب پلوس یا مینوس در قیمت فوق ضرب شود، باید برابر قیمت پیشنهادی پیمانکار باشد،بنابراین داریم:K ضریب پلوس یا مینوس برابر است با:K’=P/P1- اگر K، کوچکتر از ۱۰ درصد و بزرگتر از ۰ درصد باشد ضریب پلوس گفته می شود.۲- اگر K، کوچکتر از ۰ درصد باشد، ضریب مینوس گفته می شود.۳- اگر K، بزرگتر از ۱۰ درصد باشد، در اینصورت باید مقدار اضافی توسط دستگاه اجرایی به تصویب شورای عالی فنی سازمان برنامه و بودجه رسیده باشد.ضریب سختی و صعوبتبا توجه به اینکه بعضی از پروژه ها در مناطق خاصی اجرا می شود، که دارای صعوبت و سختی می باشند و قیمت های پایه با منظور داشتن ضرایب متعلقه، جوابگوی هزینه های اجرای عملیات نیست، در این صورت، برای جبران هزینه های اضافی عملیات، ضریبی به عنوان صعوبت و سختی، اضافه بر ضریب پلوس با توافق دستگاه اجرایی مورد محاسبه و به پیمان وارد می شود که در این صورت، قیمت های ضریب دار، جوابگوی هزینه هاست.ضریب ارتفاعقیمتهای درج شده در فهارس بها ، برای انجام کار تا ارتفاع ۳٫۵ متر در هر طبقه است. چنانچه کار در طبقه ای که ارتفاع آن بیش از ۳٫۵ متر است، انجام شود بابت سختی اجرای عملیات و حمل و افت مصالح ناشی از ارتفاع و همچنین اجرای داربستهای لازم در داخل ساختمان، ضریب ارتفاع، براساس رابطه محاسبه می شود و در برآورد هزینه اجرای عملیات کار، منظور می گردد. این ضریب به تمام اقلام کار آن طبقه از تراز کف طبقه مربوط تا تراز کف طبقه بالایی، به استثنای مصالح پایکار تعلق میگیرد.Q، عبارت است از ضریب ارتفاعH، عبارت است از ارتفاع طبقه از طراز کف طبقه مربوط تا طراز کف طبقه بالایی و در ساختمان های با سقف شیبدار، متوسط ارتفاع خط الرأس شیب و ارتفاعی که شیب آغاز می شود، از طراز کف طبقه، ملاک عمل خواهد بود. ضریب طبقاتهمواره انجام کار در طبقه همکف و زیر همکف هزینه هایی به مراتب کمتر از دیگر طبقات دارد. در فهرست بها این طبقات به عنوان معیار سنجش و محاسبات در نظر گرفته شده است. بدیهی است کارهای انجام شده در دیگر طبقات هزینه های بیشتری خواهند داشت، لذا برای جبران این هزینه‌ها ضریبی به نام ضریب طبقات در مبلغ کل برآورد کار، اعمال می‌شود.تنها عاملی که در محاسبه این ضریب وارد می‌شود، مساحت طبقات است. اگر طبقه‌ای مساحت کمتری داشته باشد، کار کمتر در آن انجام شده و این حجم کمتر کار، وزن کمتری در فرمول خواهد داشت.به عبارت دیگر، اگر چه ضریب طبقات یک ضریب کلی است و به مبلغ کل برآورد اعمال می‌شود، ولی با وارد شدن مساحت طبقات در فرمول، این ضریب به بخش‌هایی که در طبقات مختلف قرار دارند به صورت مساوی اعمال نمی‌شود.در صورتیکه در حین اجرای کار تعداد طبقات یا مساحت آنها تغییر داشته باشد. ضریب فوق مجدداً محاسبه شده و در صورت وضعیت قطعی اعمال می‌شود.F٠ = سطح زیربنای همکفF١ = سطح زیربنای طبقه اول بالاتر از طبقه همکفF٢ = سطح زیربنای طبقه دوم بالاتر از طبقه همکفF٣ = سطح زیربنای طبقه سوم بالاتر از طبقه همکف. . .. . .. . .Fn = سطح زیربنای طبقه nام بالاتر از طبقه همکفB٠ = سطح زیربنای طبقه زیر همکفB١ = سطح زیربنای طبقه اول پایین تر از طبقه زیر همکفB٢ = سطح زیربنای طبقه دوم پایین تر از طبقه زیر همکفB٣ = سطح زیربنای طبقه سوم پایین تر از طبقه زیر همکف. . .. . .. . .Bm = سطح زیربنای طبقه mام بالاتر از طبقه زیرهمکفS= سطح کل زیربنای ساختمان، با احتساب سطح زیربنای طبقه زیر همکف، تمام طبقات بالاتر از همکف و طبقات پایین تر از طبقه زیرهمکفضریب تعدیل:ضریبی که از تقسیم شاخص دوره کارکر به شاخص مبنای پیمان منهای یک به دست می‌آید.نحوه محاسبه ضریب تعدیل :میزان کارکرد تعدیل شده برابر است با:( کارکرد ضریب تعدیل) + کارکرد= کارکرد تعدیل‌شده (مبلغ نهایی پس از تعدیل)بنابراین برای محاسبه ضریب تعدیل داریم:کارکرد هر دوره با شاخص های دوره تناسب است، به عبارتی نسبت کارکرد تعدیل شده به کارکرد، با نسبت شاخص مبنا متناسب است. بنابراین می توان این نسبت را جایگزین رابطه بالا کنیم، به عبارت دیگر:۰٫۹۵ * (۱- شاخص مبنای پیمان / شاخص دوره کارکرد) = ضریب تعدیلدر رابطه بالا ضریب ۰٫۹۵ درصد بر اساس مفاد بخشنامه ۱۷۳۰۷۱/۱۰۱ به تاریخ ۱۳۸۲/۰۹/۱۵ می تواند مقادیر دیگری داشته باشد. بسته به شرایط مختلف این مقدار برابر است با:در پیمان هایی که در مدت اولیه‌ی پیمان، یعنی مدت درج شده در قرارداد (در زمان عقد قرارداد)، به اتمام برسند و تحویل موقت شوند، عدد ۰٫۹۵ در رابطه بالا برابر ۱ در نظر گرفته می شود. به عبارت دیگر، در پروژه‌ای که تأخیر نداشته باشد ضریب فوق، ۱ خواهد بود.در پیمان هایی که عملیات اجرایی پروژه در مدت پیمان (یعنی زمان اولیه پیمان به اضافه تأخیرهای مجاز) به اتمام رسیده است و تحویل موقت داده شده است، عدد ۰٫۹۵ در رابطه بالا برابر ۰٫۹۷۵ در نظر گرفته می شود.