برآورد هزینه اجرای کار یا پروژه به روش تفضیلی

به گزارش سایت مهندسی عمران ,برآورد هزینه اجرای کار یا پروژه به روش تفضیلییکی از فاکتورهای اساسی در طرح های عمرانی محاسبه هزینه اجرایی کار است. کارفرما توسط مهندسین مشاور قیمت اجرای پروژه را از روی فهارس بها تعیین می کندکه در آن مقادیر کار، با توجه به واحدهای مورد نیاز از روی نقشه ها و اسناد پیمان برآورد می شود.سپس این مقادیر در قیمت های واحد پایه ضرب شده و از جمع مبلغ ردیف های مربوط به هر فصل مبلغ فصول و از جمع مبالغ فصل ها، جمع یک فهرست بها و از جمع مبالغ فهرست بها جمع هزینه خالص پروژه به دست می آید. سپس به جمع، ضرایب مربوطه به صورت خطی اعمال می شود. در آخر هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه به آن اضافه شده تا هزینه اجرای کار به دست آید. این محاسبات مبنای پیشنهاد قیمت در مناقصه خواهد بود.   برآورد هزینه اجرای کار توسط پیمانکار یا برآورد قیمت پیشنهادی پروژه جهت اجرای عملیات پروژه ای، توسط دستگاه های اجرایی (کارفرما) در نظر است، بایستی پیمانکار از طریق مناقصه انتخاب شود. در نتیجه از پیمانکاران برای پیشنهاد قیمت دعوت بعمل می آید تا پیمانکار قیمت پیشنهادی خود را برآورد و اعلام نماید، بنابراین باید قبل از برآورد قیمت، اطلاعات کافی در خصوص پروژه از جمله موارد زیر به دست آورد.۱- مشاور و کارفرمای پروژه۲- چگونگی تأمین بودجه پروژه توسط کارفرما۳- چگونگی پرداخت در طول پروژه۴- محل اجرای پروژه۵- کلیه اطلاعات لازم در مورد پروژهپیمانکار باید از محل اجرای پروژه بازدید بعمل آورد. این بازدید فاکتور اساسی در تعیین قیمت ها است، در بازدید، باید تمام اطلاعات کافی در خصوص چگونگی اجرای پروژه و مسائل و مشکلات آن کسب شود. همچنین قیمت های واقعی مصالح، دستمزد نیروی انسانی، هزینه ساعتی ماشین آلات، راه های دسترسی به منطقه، چگونگی و محل تأمین مصالح، نحوه ی تأمین برق، آب محل، محل استقرار کارگاه ، نحوه اسکان نیروی انسانی، شرایط آب و هوایی و فصولی که امکان انجام عملیات است، سختی و صعوبت پروژه ، نحوه امنیت کارگاه، اطلاعات لازم به ادارات مربوطه، کارهای اضافی برای تجهیز کارگاه ، زمین شناسی منطقه،محل معادن ، بهای زمین یا اجاره آن برای کارهای ویژه، امکانات و تسهیلاتی که کارفرما در اختیار پیمانکار قرار می دهد و هر آیتمی که به دلیل نوع منطقه اجرایی در قیمت ردیف ها تأثیر می گذارد، باید بررسی کامل شود.همچنین علاوه بر اطلاعات منطقه، پیمانکار باید از بیمه، مالیات، عوارض گمرکی و کسوراتی که بر عهده ی وی خواهد بود، اطلاعات کسب نماید. بعد از بررسی کامل منطقه و نقشه های اجرایی و اسناد پیمان، از دو راه می توان قیمت اجرایی پروژه را برآورد نمود.برآورد قیمت اجرایی پروژه به روش تفضیلی :در این روش، کلیه ی مقادیر مصالح مورد نیاز، برای اجرای دقیق عملیات پروژه از روی نقشه های اجرایی و اسناد منضم به پیمان برآورد می شود. بعد از برآورد مقادیر کار، آیتم های اصلی و کلی، آنالیزبها یا تجزیه بها می شودکه با توجه به شرایط، مصالح موجود و قیمت های منطقه صورت می گیرد و تا حدودی به مدیریت پیمانکار نیز بستگی دارد. یعنی پیمانکار علاوه بر شرایط منطقه و پروژه با توجه به مدیریت و ماشین آلات و ابزارآلات خودش شروع به برآورد قیمت می کند. سپس مقادیر به دست آمده را در قیمت های واحد پایه آنالیز شده ضرب کرده تا قیمت خالص پروژه به دست آید، بعد به این قیمت، ضریب پیشنهادی را افزوده تا قیمت اجرای پروژه یا قیمت پیشنهادی به دست آید، بنابراین قیمت پیشنهادی عبارت است از:(ضریب پیشنهادی پیمانکار)( قیمت های آنالیز شده)( مقادیر کار) = PP= قیمت پیشنهادی پیمانکارچگونگی برآورد ضریب پیشنهادی پیمانکاراین ضریب در واقع همان ضریب بالاسری با در نظرگرفتن سود پیمانکار است، اما فاکتورهای تعیین کننده ی ضریب بالاسری باید واقعی باشند و مقدار درصد این فاکتورها، به نوع پروژه و مدیریت هر پیمانکار بستگی دارد. فاکتورهای تعیین کننده ی ضریب عبارتند از :۱-سود پیمانکارپیمانکار باید در هزینه اجرای پروژه سود خود را منظور نماید که مقدارش به تصمیم او بستگی دارد. معمولأ این سود بین ۱۰ تا ۱۵ درصد در نظرگرفته می شود.۲-هزینه دفتر مرکزیدفتر مرکزی و پرسنل آن از جمله اعضاء هیئت مدیره، مدیر داخلی، اعضای دفتر فنی، حسابدار، مأمور خرید و غیره به عنوان ساپورت دهنده پروژه هستند. بنابراین هزینه ی دفتر مرکزی(اجاره،آب، برق، تلفن …) و حقوق کارمندان دفتریباید از محل پروژه تأمین شود. بنابراین، در قیمت کل باید درصدی اضافه برای تأمین پوشش این هزینه در نظرگرفته شود. به طور معمول این درصد، به نوع پروژه و تعداد پروژه ها بستگی دارد، ولی معمولا درصد آن بین یک تا سه می باشد.۳-هزینه بیمهباید درصدی از مبلغ هر پروژه ای، چه عمرانی و چه غیر عمرانی،به عنوان حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی و بیمه واریز شود، که مقدار به نوع پروژه بستگی دارد و به قرار زیر است:الف) اگر پروژه جزو طرح های عمرانی باشد، ۱٫۶ درصد مبلغ کل پروژه ، به عنوان حق بیمه به سازمان بیمه واریز می شود. مبلغ کل پروژه همان مبلغ صورت وضعیت قطعی است. بنابراین در موقع دریافت مطالب، از بابت کارکردها درصدی از پروژه کسر و به عنوان امانت نزد کارفرما باقی می ماند. پیمانکار باید بعد از اتمام کار مفاصاحساب بیمه را از سازمان بیمه اخذ کند.دریافت مفاصاحساب مشروط به پرداخت تمام بدهی اعم از حق بیمه و جرایم متعلقه است. پس از دریافت مفاصاحساب مبلغی که نزد کارفرما است آزاد می شود.ب) اگر پروژه غیرعمرانی باشد، دوحالت پیش می آید: یا پروژه با مصالح است یا دستمزدی؛ اگر پروژه با مصالح باشد، طبق تعرفه جدید حدود ۷ الی ۱۰ درصد مبلغ پروژه به عنوان حق بیمه پرداخت شود. در این صورت در هنگام پرداخت صورت وضعیت ها از طرف کارفرما ۵ درصد به عنوان علی الحساب بیمه کسر و نزد کارفرما باقی می ماند و بعد از گرفتن مفاصا حساب پنج درصد کسر شده آزاد می گردد.اگر پروژه دستمزدی باشد، حدود ۱۶٫۷ درصد مبلغ پروژه به عنوان حق بیمه باید به اداره بیمه پرداخت شود تا مفاصا حساب صادر شود.اگر مفاصاحساب از اداره بیمه گرفته نشود صورت وضعیت قطعی و علی الحساب های کسر شده از بابت بیمه، به پیمانکار پرداخت نمی شود.بنابراین گرفتن مفاصاحساب در آخر کار الزامی است.البته در هنگام اجرای پروژه، پرسنل مشغول به کار باید بیمه باشند و از بابت بیمه نمودن پرسنل، مبلغی با توجه به حقوق آنها هر ماه به اداره بیمه پرداخت می نماید. بنابراین، مبالغی که بابت بیمه نمودن پرسنل، مبلغی با توجه به حقوق آنها هر ماه به اداره بیمه پرداخت می شود. معمولأ این مبلغ معادل سی درصد حقوق است که هفت درصد آن را خود پرسنل و ۲۳ درصد را کارفرما ( پیمانکار) پرداخت می نماید. بنابراین مبالغی که بابت بیمه پرسنل به اداره واریز می شود هنگام دریافت مفاصا حساب، از حق بیمه کسر می شود.پس مبلغی که پیمانکار باید برای گرفتن مفاصا به بیمه پرداخت نماید برابر است با:P= N.Q-Rتوجه 😛 = مبلغ پرداختی پیمانکار به بیمهN = مبلغ صورت وضعیت قطعیR = حق بیمه ی پرداخت شده از بابت بیمه پرسنل بدون جرایمدر صورتی که مبلغ بیمه برای مفاصاحساب ابلاغ شده، در طی ۳۰ روز پرداخت نشود جریمه ای به آن تعلق می گیرد. همچنین اگر لیست بیمه به موقع پرداخت نشود ( تا سی روز بعد از ماه مربوطه ) به آن هم جریمه ای تعلق می گیرد.۴-هزینه مالیاتهر شرکتی باید در آخر سال شمسی، مجموعه ای دفاتر قانونی شامل دفاتر روزنامه، دفتر کل، دفتر معین از اداره ثبت شرکت ها دریافت کرده و ممهور به مهر و موم اداره ثبت شرکت ها نماید و در طول سال آتی کلیه هزینه ها، دریافت ها، پرداخت ها به روز در این دفاتر ثبت شود.بنابراین هر نوع دریافتی با هر عنوانی و هر نوع پرداختی حتی جزء باید در این دفاتر ثبت شود. این ثبت از لحاظ قانونی باید روزانه باشد. بنابراین در آخر همان سال، کل درآمدها، هزینه ها و سود از روی دفاتر مشخص می شود و معمولأ عملیات درآمدها، هزینه ها و سود مشمول مالیات در فرم هایی به نام ترازنامه ی چهار ستونی و اظهارنامه ی مالیاتی، ثبت شده و به اداره ی دارایی و حوزه ی مربوط به مالیات شرکت ها ارایه می شود. در اوایل سال آتی، سر ممیز هر شرکت از اطراف اداره دارایی و اقتصادی به شرکت مراجعه و به دفاتر قانونی و اطهارنامه ها رسیدگی می کند. اگر ددفاتر قانونی و ثبت مدارک درست باشد، دفاتر را قبول کرده و به سود مرقوم شده در اظهارنامه، درصدی به عنوان مالیات مشخص می کند که باید به حساب دارایی واریز شود. این درصد به مقدار سود و تعداد شرکا بستگی دارد.درصورتی که بنا به عللی، دفاتر قانونی شرکت رد شود، عملیات شرکت به صورت علی الرأس محاسبه می شود و در این صورت، کل دریافتی شرکت برآورد شده و به دوازده درصد کل دریافتی شرکت مالیات تعلق می گیرد.معمولأ سه نوع مالیات بر شرکت ها تعلق می گیرد که عبارتند از:الف) مالیات تکلیفی:هر شرکتی در طول سال باید بدون در نظر گرفتن سود و زیان مبالغی به عنوان مالیات تکلیفی در سر موعد مقرر به اداره دارایی پرداخت نماید. مالیات تکلیفی به هرگونه پرداختی از جمله حقوق، حق الزحمه پیمانکار دست دوم، کرایه ماشین آلات و مشاوران و غیره تعلق می گیرد. معمولأ مالیات تکلیفی برابر ۵ درصد مبالغ پرداختی خواهد بود و در صورتی که این مالیات سر موعد پرداخت نشود، جریمه به آن تعلق می گیرد.ب) مالیات شرکت:به سود شرکت، که عبارت از کل درآمدها منهای کل هزینه ها طبق دفاتر قانونی است، درصدی به عنوان مالیات در نظر گرفته می شود، که باید به حساب دارایی واریز شود. معمولأ از این مبلغ، مبالغی که کارفرما به عنوان علی الحساب مالی کسر کرده و مستقیم به حساب دارایی پرداخت نموده، کسر شده و الباقی پرداخت می شود. معمولأ ۵ درصد سود به عنوان مالیات منظور می شود.ج) مالیات بردرآمد یا مالیات شرکابعد از اینکه کلیه هزینه ها و مالیات ها از درآمد حاصله کسر شد، الباقی به عنوان سود خالص تلقی می شود که بین شرکا یا سهامداران به نسبت سهام آن ها تقسیم می شود و به سهم سود هر سهام دار مالیاتی به عنوان مالیات بر درآمد تعلق می گیرد. درصد این مالیات بر درآمد به مبلغ سود هر سهامدار بستگی دارد و هر چه این مبلغ بیشتر باشد ، درصد مالیات نیز بیشتر می شود و این درصد بصورت تصاعدی بالا می رود و گاهی از پنجاه درصد نیز بیشتر می شود.محاسبه دقیق مالیات به هنگام ارائه قیمت عملی نبوده و این درصد با توجه به نوع پروژه، از نظر با مصالح بودن یا نبودن، عمرانی و غیر عمرانی، عددی بین ۵  تا ۱۷ درصد در نظر گرفته می شود.۵-هزینه مستمر کارگاهبه هزینه جاری کارگاه غیر از حقوق پرسنل اجرایی، گفته می شود که شامل هزینه های مدیریت پروژه، تعمیرگاه، انبار، نگهبانی، اسکان نیروها، سرویس دهی نیروها، هزینه های غذایی، بهداشتی ، هزینه رفت و آمد مدیران و مسئولان به کارگاه، تشریفات، هزینه دفتر فنی کارگاه، پاداش ها و هرگونه هزینه ای که در کارگاه برای اجرای عملیات و مدیریت کارگاه به غیر از حقوق پرسنل و مصالح در نظر گرفته می شود، باید در هزینه مستمر کارگاه پیش بینی شود. درصد این هزینه، به نوع پروژه، محل پروژه، مدیریت شرکت و توانایی مالی و ماشین آلات شرکت بستگی دارد. معمولا مقدار این هزینه بین ۲ تا ۱۳ درصد می باشد و گاهی ممکن است از ۱۳ درصد نیز بیشتر شود.۶-هزینه تهیه ضمانت نامه هابرای تهیه هر نوع ضمانت نامه، هزینه ای باید در نظر گرفته شود، یا مبلغی به عنوان ودیعه نزد بانک سپرد یا به عنوان امانت، به حساب کارفرما واریز کرد. به این مبلغ، با گذشت زمان هیچ سودی تعلق نگرفته و ارزش مبلغ هزینه شده ، با توجه به گذشت زمان و تورم کاهش پیدا می کند. پس باید درصدی برای این هزینه ها منظور شود، که به مبلغ ضمانت نامه و چگونگی تهیه آن بستگی دارد، معمولأ عددی بین ۰٫۲ تا ۲ درصد منظور می شود.۷-هزینه کسور وجه الضمانده درصد از مبلغ هر صورت وضعیت موقت پیمانکار، به عنوان حسن انجام کار، کسر و در حساب خاصی نزد کارفرما نگه داری می شود و کارفرما حق برداشت آن را ندارد مگر در موقع معیوب بودن کار و حاضر نشدن پیمانکار برای برطرف کردن آن که در اینصورت، کارفرما از محل حسن انجام کار برداشت و عیوبات کار را برطرف می نماید.این ده درصدهای کسر شده از اول تا آخر پروژه نزد کارفرما باقی مانده و هیچ سودی به مبلغ مذکور تعلق نمی گیرد. به دلیل افزایش ارزش پول با گذشت زمان باید ارزش ده درصدها محاسبه و به صورت درصدی به قیمت پیشنهادی پروژه افزوده شود. معمولأ این درصد برابر ۰٫۵ تا ۱ درصد است.۸-هزینه های پیش بینی نشدهدر طول اجرای پروژه ها هزینه های متفرقه زیادی پیش می آید که هنگام پیشنهاد قیمت، قابل پیش بینی نیست، بنابراین برای پوشش این هزینه ها، باید درصدی به قیمت پیشنهادی افزوده شود معمولأ مقدار این هزینه ها را دو درصد پروژه در نظر می گیرند.۹-هزینه عوارض شهرداریدر بعضی از پروژه ها، حدود نیم درصد ( پنج در هزار) از هر صورتت وضعیت، کسر شده و به حساب شهرداری واریز می شود. پس باید هنگام پیشنهاد قیمت، به این آیتم نیز توجه داشت.۱۰-هزینه صندوق کارآموزیاز هر پروژه عمرانی، حدود ۰٫۲ % از مبلغ پروژه، کسر و به حساب اداره کار و امور اجتماعی واریز می شود. بنابراین باید این درصد را هنگام ارایه پیشنهاد به مبلغ اولیه پروژه افزود.۱۱- نهضت سواد آموزیدر برخی از پروژه ها، حدود یک دهم درصد از هر کارکرد پیمانکار کسر و به حساب نهضت سوادآموزی واریز می شود.۱۲-هزینه عوارض معدندر پروژه های راهسازی و سد سازی که برای ساخت بدنه راه و سد باید از معادن، مصالح برداشت نمود یا از رودخانه ها به عنوان قرضه استفاده نمود، بابت برداشت مصالح حدود ۰٫۲ درصد از هر کارکرد پیمانکار، کسر و به حساب سازمان و معادن و فلزات واریز می شود.۱۳- سازمان نظام مهندسیدر بعضی از پروژه ها، درصد ناچیزی از هر صورت وضعیت موقت پیمانکار کسر و به حساب سازمان نظام مهندسی کشور واریز می شود. این که کدامیک از بندهای ۹ تا ۱۳ از صورت وضعیت ها کسر می شود، به نوع پروژه بستگی دارد و قبل از ارائه قیمت باید اطلاعاتی راجع به آن کسب نمود. این درصدها معمولأ در هنگام پرداخت کارکرد پیمانکار توسط ذی حسابی سازمان، کسر و به حساب آنها واریز می شود.این که چه ضریبی به مبلغ نت برآوردی اضافه کنیم، تا این هزینه ها را پوشش بدهد، به محاسبه ضریب پیشنهادی بستگی دارد که این ضریب به طور کلی، تابعی از پارامترهای زیر است: ۱-سود پیمانکار ۱۰ الی ۱۵ درصد                =X12- هزینه دفتر مرکزی ۱ الی ۳ درصد            =X23-بیمه پروژه ۱٫۶ الی ۱۶ درصد                   =X34-مالیات پروژه ۵ الی ۷ درصد                     =X45-هزینه مستمر کارگاه ۲ الی ۱۳ درصد        =X56-هزینه تهیه ضمانت نامه ۰٫۲ الی ۲ درصد   =X67-کسور وجه الضمان ۰٫۵ الی ۱ درصد         =X78-هزینه های پیش بینی نشده ۲ درصد       =X89-عوارض شهرداری ۰٫۵ درصد                   =X910-صندوق کارآموزی ۰٫۲ درصد                =X1011- نهضت سوادآموزی ۰٫۱ درصد             =X1112- عوارض معدن ۰٫۲ درصد                   =X1213- سازمان نظام مهندسی ۰٫۱ درصد     =X13باید ضریبی را محاسبه نمود که وقتی در نت برآوردی قیمت پروژه ضرب شود کل آن هزینه ها را پوشش دهد، بنابراین به صورت زیر عمل می شود.P= P’ x FP = کل قیمت پیشنهادی پروژه با در نظر گرفتن کلیه کسورات و سود‘P = نت قیمت برآوردی پروژه بدون در نظرگرفتن کسورات و سودF = ضریب پیشنهادی پیمانکار که در نت قیمت برآوردی ضرب می شود تا کل قیمت پروژه به دست آید.اگر از کل قیمت پیشنهادی پروژه (P) کلیه کسورات و سود کسر شود باید برابر نت قیمت برآوردی پروژه باشد.